Bez względu na to, którą epokę się przywoła i jakie stosunki społeczne znacznie omawiać - społeczeństwo nigdy nie było jednolite, zawsze występowały w nim podziały, bez względu na kraj czy ustrój polityczny, jaki wówczas był praktykowany. Podziały te bardzo często bywają źródłem napięć między poszczególnymi grupami, w większości opierają się bowiem na różnicach majątkowych, a co za tym idzie także na dostępie do zasobów, do edukacji czy medycyny. Stosunek człowieka do podziałów społecznych zazwyczaj zależy od tego, do której z klas przynależy - czy do jednej z bardziej uprzywilejowanych czy do tych pogrążonych w biedzie, walczących codziennie o przetrwanie. Różne postawy człowieka wobec podziałów społecznych odnaleźć można w literaturze, na przykład w takich dziełach jak „Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego, „Lalka” Bolesława Prusa czy „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego
„Nie-boska komedia” to przykład dzieła opisującego starcia klasowe tak intensywne, że ostatecznie doprowadziły one do wybuchu rewolucji. Po przeciwnych stronach stoją arystokraci, broniący dawnego porządku świata i podziałów społeczeństwa, którzy reprezentowani są przez głównego bohatera dramatu (oraz samego Krasińskiego) oraz rewolucjoniści, mający dość wyzysku i pragnący wolności, równości i sprawiedliwości dla wszystkich, nie tylko dla możnych tego świata.
Hrabia Henryk, wódz arystokratów, robi wszystko, by powstrzymać rewolucję i zmiany społeczne, które ona niesie ze sobą. Podział społeczeństwa na arystokrację oraz pracującą na jej korzyść resztę wydaje się być autorowi słuszny i właściwi, posuwają się oni nawet do stwierdzenia, że Bóg w ten sposób zaplanował świat.
Krasiński sportretował niższe klasy jako żądny krwi tłum, bezmyślną tłuszczę, która tylko niszczy i morduje, próbując zaspokoić swoje najbardziej podstawowe instynkty, podczas gdy arystokraci reprezentują sobą i walczą o wyższe wartości, takie jak chociażby dobro. „Nie-boska komedia” jest więc szczegółowym obrazem klasowych uprzedzeń swojego autora oraz jego przekonania, że w naturalnym porządku świata większość ciężko pracuje po to, by garstce odpowiednio urodzonych osób żyło się wygodnie i beztrosko.
W powieści „Lalka” autorstwa Prusa można za to zaobserwować łamanie stereotypów związanych z podziałem klasowym. Główny bohater, Stanisław Wokulski, pochodzi ze zubożałej szlachty, która nie stała zbyt wysoko w hierarchii społecznej. Nie pozostaje jednak bierny i nie poddaje się narzuconemu mu stylowi życia, tylko bierze swój los we własne ręce i dorabia się pokaźnego majątku na handlu zagranicznym.
Finansowo Wokulski dogania więc przedstawicieli arystokracji, mimo że nie urodził się w rodzinie, która miała dostęp do takiego majątku. Tym samym Wokulski zaczyna być częścią środowiska ludzi majętnych. Nie czuje on jednak, by pasował do nich - nie poważa ich obyczajów i towarzyszących im konwenansów, pogardliwie ocenia postawy arystokratów, którzy nie mają nic do ofiarowania społeczeństwu i nie potrafią nawet prawidłowo zarządzać własnym majątkiem, tylko tracą go, jak zrobił to ojciec jego ukochanej, Tomasz Łęcki.
Wokulski awansuje więc w drabinie społecznej, ale nie cieszy się tym, raczej dostrzega, jak bezsensowne są te podziały i jak wiele osób nie zasługuje na miejsce, w którym się znajduje, podczas gdy pracowite, ambitne i utalentowane osoby, takie jak Węgiełek, cierpią z powodu nędzy i być może praca całego ich życia nie zmieni tego stanu. Powieść Prusa zawiera więc w sobie krytykę klasowego porządku społeczeństwa, dostrzega jego liczne wady i ograniczenia, a prezentuje to przy pomocy bohatera, który przynależał do więcej niż jednej grupy społecznej.
Kolejnym przykładem podejścia do podziałów społecznych jest powieść Stefana Żeromskiego pod tytułem „Ludzie bezdomni”. Jej główny bohater, Tomasz Judym, to lekarz, który wywodzi się z nizin społecznych, wykształcenie pozwoliło mu jednak awansować w hierarchii społecznej. Judym dostrzega jednak wiele wad systemu klasowego, jest również świadomy problemów, jakie gnębią klasę robotniczą i osoby ubogie - praca w fabryce ponad siły przy fatalnych warunkach, bieda, brak dostępu do edukacji i do medycyny, choroby wynikające z okropnych warunków zamieszkania i braku higieny.
Judym obnaża słabość kapitalistycznego podziału społeczeństwa na biednych i bogatych, w którym świadczenia medyczne czy higiena stają się towarem luksusowym, dostępnym tylko dla nielicznych. Próbuje więc nawoływać do wprowadzenia świadczeń społecznych, dostępnych dla wszystkich. Powieść jest więc krytyką tych podziałów, przyczyniających się do cierpienia tysięcy osób.
Literatura prezentuje więc zróżnicowane postawy względem podziałów społecznych. Zależą one w dużej mierze od tego, z jakiej klasy wywodzi się sam autor dzieła. Jego doświadczenie wpływa na sposób postrzegania świata. Osoby uprzywilejowane, jak Zygmunt Krasiński, częściej sądzą, że podział klasowy jest ważny i potrzebny.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.