Literatura często portretuje kobiety, przybliża czytelnikom ich sylwetki, uwypukla konkretne cechy i sprawia, że odbiorca ogląda bohaterki w wybranej perspektywie. Często w dziełach literackich pokazuje się kobiety wyjątkowe, niezwykłe, pociągające lub takie, które przechodzą w swoim życiu przez trudne sytuacje. Literackie portrety kobiet sięgają czasów starożytnych, dlatego też w historii literatury bez problemu prześledzić można, jak zmieniała się społeczna i polityczna percepcja tej płci. W kulturze widać bowiem emancypację, jaką osiągnęły kobiety oraz to, jak zmieniały się wymagania społeczeństwa wobec nich, kanony urody czy moda na to, co uważano w danych czasach za pociągające w kobiecie. Literackie portrety kobiet znaleźć można w takich dziełach jak „Madame” Antoniego Libery, „Balladyna” Juliusza Słowackiego czy też „Cudzoziemka” Marii Kuncewiczowej.
W „Madame” Antoni Libera stworzył obraz kobiety wyróżniającej się na tle swojej społeczności, a nawet całej epoki, w której przyszło jej żyć. Jest nią nauczycielka francuskiego, tytułowa Madame, która uosabia zachodni styl życia. Ubiera się inaczej niż reszta nauczycieli, pachnie zachodnimi perfumami, a cała jej postać jest tajemnicza, wytworna i symbolizuje to, co w Polsce czasów PRL-u było zakazane, czyli Zachód i jego wartości. Nie można się więc dziwić, że postać Madame szybko zaczyna fascynować jej młodego ucznia, czyli głównego bohatera powieści.
Postać Madame łączona bywa z motywem femme fatale, kobiety fatalnej, świadomej swoich pragnień i dążącej do ich realizacji. Libera stworzył więc wyrazisty portret kobiety innej, pociągającej i wyrazistej, która wie, czego chce od życia i za wszelką cenę chce swoje plany zrealizować. Madame bowiem ostatecznie opuszcza Polskę i wyjeżdża właśnie na Zachód, który tak często jest w powieści z nią utożsamiany.
Madame wyróżnia się na tle codziennej szarości, zaznacza swoją odmienność nawet przy pomocy stroju, każdego dnia zakłada bowiem inną garsonkę. Postać tego typu musi więc przyciągać uwagę na szarym tle smutnego życia w poprzednim systemie, gdzie ludzie byli zgaszeni i przytłoczeni beznadzieją swojej egzystencji. Imię Madame - Wiktoria - symbolizuje jej życiowy sukces, spełnienie marzenia, jakim był jej wyjazd z Polski za granicę. Jest ona postacią, która na długo zapada w pamięć czytelnikowi, wyróżnia się bowiem na wiele sposobów.
Zupełnie innym literackim obrazem kobiety jest dramat romantyczny „Balladyna” autorstwa Juliusza Słowackiego. Jego główna i zarazem tytułowa bohaterka to kobieta okrutna, zdeterminowana i dążąca do celu. Balladyna chce bowiem awansować społecznie, porzucić ubogą chatę swojej matki i zacząć nowe życie. Jest do tego stopnia zawzięta i skupiona na swoim planie, że nie waha się nawet przed zabiciem swojej siostry, gdy okazuje się, że może być ona przeszkodą w realizacji celu Balladyny.
Dalej główna bohaterka równie zawzięcie realizuje kolejne etapy swoich zamierzeń, aż ostatecznie zostaje królową. Wówczas jest już morderczynią swojej siostry, kochanka i męża, wypędziła także starą matkę z domu. Portret Balladyny to obraz kobiety okrutnej, bezwzględnej i egoistycznej. Liczy się dla niej tylko ona i jej cel, a jej bliscy są tylko pionkami lub przeszkodami na jej drodze do realizacji wszystkich planów. Słowacki zdaje się tu pokazywać, co się w jego opinii dzieje, gdy kobieta porzuca swoją naturalną rolę i pragnie pozycji podobnej do tych, które zajmują mężczyźni.
Balladyna nie jest osobą łagodną, troskliwą i spokojną, które to cechy stereotypowo przypisywane są do kobiet. Słowacki pokazuje, że sprzeniewierzenie się założeniom tego, jaką rolę spełnia w społeczeństwie kobieta i sięgnięcie przez nią po władzę, jest początkiem jej upadku. Rządy Balladyny są nienaturalne, koronę zdobyła ona dzięki licznym zbrodnią, z których ostatecznie zostanie ona rozliczona. Balladyna to kobieta zła i upadła, a jej portret, stworzony przez Słowackiego, nie pozostawia czytelnikom wątpliwości - jest ona po prostu złą osobą.
„Cudzoziemka” Marii Kuncewiczowej z kolei portretuje kobietę samotną, zagubioną, która straciła swoje życie na rozpaczaniu po niespełnionej miłości. Róża Żabczyńska jest zgorzkniała, nieprzyjemna oraz okrutna wobec swoich najbliższych. Nie potrafi ona okazywać im uczuć. W młodości jej uczucia zostały zawiedzione, jej ukochany nie związał się z nią, przez co Róża całe życie cierpi. Nie udało jej się także rozwinąć kariery muzycznej, co także przyczyniło się do jej nieszczęścia. Główna bohaterka powieści na dodatek nie żyje w swojej ojczyźnie, jest cudzoziemką, przez co całe swoje życie czuje się obco, gdziekolwiek by się nie znalazła. Róża to portret kobiety złamanej, nieszczęśliwej i chorej, której życie było jednym wielkim pasmem rozczarowań i smutku.
Literatura prezentuje więc wiele zróżnicowanych portretów kobiet. Ukazywane są w niej bohaterki silne i samodzielne, ale również złamane, nieszczęśliwe i zgorzkniałe. Nie brakuje również obrazów kobiet złych i bezwzględnych, które bez wahania sięgają po to, czego chcą od życia, nawet jeśli cierpią przez to ich najbliżsi.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.