Madame Antoniego Libery to powieść opublikowana w 1998 roku. Chociaż głównym wątkiem jest uczucie nastolatka do nauczycielki francuskiego, pojawiają się również inne motywy literackie.
Powieść przedstawia pierwszą miłość narratora, którą stała się tytułowa Madame, czyli jego nauczycielka francuskiego. Uczucie od samego początku było jednak skazane na niepowodzenie: kobieta była kilkanaście lat starsza, nie wypadało jej nawiązywać bliższej relacji z uczniem, a dodatkowo planowała wyjazd do Francji. Czytelnik obserwuje fascynację młodego chłopaka, którego uczucie jest pełne romantycznych gestów, inspiracji sztuką, marzeń i starań. Największym zbliżeniem między bohaterami było dotknięcie dłoni i próba pocałunku. Jest to więc niespełniona miłość, której wspomnienia zostały z narratorem na lata.
Tytułowa Madame staje w utworze synonimem kobiecości. Wyróżnia się na tle PRL-owskiej szarości, jest piękna, elegancka, ma staranny makijaż i fryzurę, nosi biżuterię, otacza ją zapach francuskich perfum. Wyrazem szacunku wobec niej jest już nazywanie jej Madame, czyli panią. Jest tajemnicza, narrator po dużych wysiłkach zdobywa kolejne informacje na jej temat. Kobieta staje się dla niego oknem do innego świata, Zachodu, na którym człowiek jest wolny i ma bez porównania więcej wolności niż w PRL-u. Madame jest kobietą niezależną: zostaje dyrektorką szkoły, odrzuca uczucia zakochanego w niej Jerzyka, a w końcu realizuje swoje marzenie o wyjeździe do Francji. Wyróżnia się na tle otaczających ją nauczycielek, dlatego wywołuje zazdrość, ale też fascynację.
Akcja powieści rozgrywa się w jednym z warszawskich liceów. Obserwujemy codzienność nauczycieli i uczniów w latach 60. XX wieku. Wiele elementów jest tutaj ponadczasowych: ucieczki z lekcji, pierwsze miłości, surowi nauczyciele, próby wprowadzenia dyscypliny. Widzimy szkolną codzienność z perspektywy narratora, oczytanego młodzieńca z inteligenckiej rodziny. Bardzo widoczny jest więc bunt przeciwko socjalistycznej cenzurze: nawet wykonanie amerykańskiej piosenki podczas koncertu było karane, a scenariusz teatralny został skrytykowany za brak fragmentów z literatury rosyjskiej. Poznajemy wielu nauczycieli i uczniów, między którymi często rodzą się konflikty. Z jednej strony na sytuację w szkole wpływa ustrój kraju, a z drugiej – wiele kwestii jest uniwersalne, bez względu na politykę i upływ czasu.
Mimo młodego wieku narrator jest świadomy tego, jak władza socjalistyczna wpływa na każdą sferę życia obywateli. W powieści ukazane zostały szarość i brak wolności w PRL-u. Poznajemy zdanie Jerzyka, który ze względu na swoją karierę naukową miał szansę wyjeżdżać do Francji: każdy powrót był bolesny, ponieważ musiał wrócić do ograniczeń i poczucia braku wolności. Znamienne są też doświadczenia Madame, która nie umiała odnaleźć się w Polsce, dlatego robiła wszystko, aby wyjechać do Francji. Narrator prowadzi z profesorem rozmowy na tematy polityczne, doskonale wie, że aby pełnić wiele odpowiedzialnych funkcji, trzeba wstąpić do partii. Jego trudne doświadczenia nie kończą się jednak na czasach szkolnych: kiedy zaczął publikować swoje nowele i powieści, musiał walczyć z socjalistyczną cenzurą.
Narrator znajdował się w momencie przejściowym między dzieciństwem a dorosłością. Z jednej strony był już zafascynowany dorosłą kobietą i chciał z nią być, ale z drugiej, żył jeszcze w świecie marzeń. Inspirował się literaturą, miał wielkie ambicje, sam nie był pewny, czym chce się zająć: literaturą, teatrem czy muzyką. Zmieniał też zdanie co do studiowania romanistyki. Brakowało mu dystansu, wręcz obsesyjnie zakochał się w Madame, dlatego odkrycie, że być może kobieta ma romans z dyrektorem, sprawiło, że narrator się załamał. Życie chłopaka zmieniło się po balu maturalnym, który stał się symbolem dorosłości. Madame wyjechała, a on musiał zająć się swoim życiem: rozpoczął studia, zaczął pisać własne utwory. Nadszedł moment, kiedy przestał żyć marzeniami, aby pomyśleć o swojej przyszłości.
Ważną rolę w fabule odgrywa sztuka. Narrator miał liczne aspiracje artystyczne, angażował się w muzykę, teatr, literaturę. Dzieła były dla niego inspiracją, zapisywał ich fragmenty, uczył się ich na pamięć, tworzył też własne teksty, również inspirowane miłością do Madame. Obserwujemy fascynację młodego, wrażliwego człowieka, który wyrażał swoje uczucia przez sztukę. W powieści pojawiają się nawiązania do tragedii Fedra Jeana Baptiste’a Racine’a czy hymn Ren Friedricha Hölderlina. Narrator inspirował się też wspomnieniami Joanny Schopenhauer, co przyczyniło się do rozpoczęcia jego własnej twórczości literackiej. Ważną rolę w powieści odgrywa również kontrowersyjna wystawa Picassa, na której narratorowi udało się zobaczyć Madame.
W utworze pojawia się motyw magii. Opiera się on na przywiązaniu między innymi do znaczenia cyfr. Wiek Madame - trzydzieści pięć lat - symbolicznie oznacza połowę życia. W powieści ważna jest także liczba siedem, która jest symbolem szczęścia i skończonego dzieła (Bóg w siedem dni stworzył przecież świat). Kolejnymi liczbami, których znaczenie jest ważne dla powieści są cyfry trzy i cztery - tradycyjnie uznaje się je za symbol kobiecości i męskości, co istotne jest w kontekście powieści o relacji damsko-męskiej.
Libera wprowadza też do powieści magię za pomocą wypracowania napisanego przez maturzystę. Tworząc je uczeń odwołał się bowiem do symboliki znaków zodiaku, a konkretniej do znaczenia Panny i Wodnika. W znakach tych także ukryte zostały odwołania do pierwiastków męskich i żeńskich. Przy pomocy tej magii i znaczeń maturzysta próbował przenieść swoją relację z Madame na inny poziom.
Kolejnym ważnym motywem powieści „Madame” jest młodość głównego bohatera. Dopiero wkracza on w dorosłość, jest bowiem maturzystą. Młodość oznacza w tym przypadku możliwości, drzwi otwarte na świat, szerokie perspektywy i wybór tego, jak ma wyglądać życie. Młody bohater marzy także o lepszym świecie, o zmianach, które można w nim zaprowadzić i nie jest jeszcze zmieniony przez okrutną rzeczywistość.
Młodość jest więc czymś cennym i ulotnym, jednak równocześnie ustawia hierarchię między głównymi bohaterami - maturzysta nie jest bowiem równym partnerem dla swojej wybranki, ponad trzydziestoletniej Madame, która prowadzi zupełnie inne, dorosłe i uporządkowane życie. To właśnie młody wiek jest między innymi dla niego przeszkodą w osiągnięciu swojego celu i wejściu w relację z nauczycielką francuskiego.
Największą tajemnicą jest tytułowa Madame. Nie poznajemy jej nazwiska, jedynie drugie imię: Wiktoria. Narrator szuka informacji na jej temat, odwiedza jej dawną uczelnię, znającego ją profesora Montenia czy instytucje związane z kulturą francuską. Stopniowo dowiaduje się więcej o przeszłości Madame, poznaje imiona jej rodziców, historię życia i marzenia o wyjeździe do Francji. Kobieta w dużej mierze pozostaje jednak zagadką. Po wyjeździe do Paryża nikt nie ma z nią kontaktu, narrator nie jest w stanie nic się o niej dowiedzieć. Otrzymuje od niej jedynie tajemniczy prezent, którego znaczenia musi się domyśleć. Madame nawet się nie podpisuje ani nie podaje swojego adresu. Pozostaje dla młodego chłopaka zagadką: daje znać, że o nim pamięta, ale wciąż zachowuje dystans.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.