„Nie-boska komedia” to dramat poruszający wielu zagadnień i rozgrywający się na wielu płaszczyznach. Początkowo Zygmunt Krasiński kreśli przejmujący dramat rodzinny, by następnie przejść do opisu napięć społecznych oraz rewolucji wzorowanej na Wielkiej Rewolucji Francuskiej. W dziele Krasińskiego zawarta jest także historiozofia, czyli dziedzina filozofii, która zajmuje się badaniem przebiegu, celu oraz przewidywaniem wydarzeń historycznych. Krasiński odwoływał się w swoim utworze do historiozofii świętego Augustyna.
Poglądy świętego Augustyna dotyczące historiozofii opierały się na prowidencjalizmie. Oznaczało to uznanie, że losami świata kieruje Bóg, nie zaś człowiek. Ludzkość nie ma wpływu na to, jak przebiega jej historia, ponieważ to Bóg planuje wszystko. Człowiek tylko w niewielkim stopniu uczestniczy w kształtowaniu dziejów, jest raczej obserwatorem, a Stwórca ostatecznie decyduje o wszystkim. W XIX wieku dodano do tej teorii pogląd, że każdy naród ma przydzielone przez Boga specjalne zadania. Niektóre spośród narodów są także przez niego wybrane, inne niż reszta.
Fascynacja takim podejściem widoczna jest właśnie w „Nie-boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego. W jego ujęciu to właśnie Stwórca kształtował losy ludzkości, człowiekowi pozostawiono jednak tyle swobody, by samodzielnie mógł on decydować o swoim postępowaniu - dlatego też nie wszyscy są wierzący i postępują według moralności chrześcijańskiej.
To na podstawie tych przekonań Krasiński w swoim dziele wyjaśniał, że rewolucja nie jest odpowiednim narzędziem do rozwiązywania problemów w społeczeństwie. Jest ona bowiem rozwiązaniem krwawym i okrutnym, a sama w sobie nie może zbyt wiele zmienić, ponieważ o dziejach ludzkich i tak ostatecznie zadecyduje sam Bóg.
Rewolucja mogła także narazić ludzi na gniew Boga, dlatego hrabia Henryk w „Nie-boskiej komedii” nazywa przywódcę zrywu, Pankracego, bratem samego szatana. Jego działanie przypomina bowiem bunt Lucyfera, Pankracy sprzeciwia się woli Stwórcy, chce odwrócić ustalony przez niego naturalny porządek świata. Hasła rewolucji są oparte na gniewie, okrucieństwie i krwawej żądzy zemsty ze strony prostego ludu, dlatego też nie mają szansy powodzenia. Takie nieposłuszeństwo w opinii Krasińskiego musi zostać ukarane - i rzeczywiście, „Nie-boska komedia” kończy się upadkiem rewolucji, śmiercią samego Pankracego oraz zwycięstwem Chrystusa.
Bóg stoi więc po stronie arystokracji walczącej z rewolucją w imię zachowania dawnego porządku świata, który ona uosabia. Arystokraci nie chcą zmieniać rzeczywistości, nie chcą też dzielić się przywilejami, uważają się także za lepszy rodzaj ludzi - to oczywiste, że sądzą, że po ich stronie stoi Bóg. Sam Krasiński wywodził się z kręgów arystokratycznych, dlatego też nie powinno nikogo dziwić, że zmiany społeczne, które miały na celu rozszerzenie swobód i przywilejów także na inne grupy, niepokoiły go i wzbudzały jego niechęć.
Krasiński wypowiadał się o ludziach z niższych sfer w sposób jawnie klasistowski i pogardliwy, nie uznając ich za równych sobie. W jego opinii człowiek nie został stworzony przez Boga, by zmieniać dany mu świat, tylko go zaakceptować i zrozumieć, że nie wszyscy są sobie równi. Krasicki mówił to jako uprzywilejowany arystokrata, który z takiego przekonania i panującego porządku czerpał liczne korzyści. Oczywistym jest więc, że zależało mu na zachowaniu tego statusu, rewolucję więc opisywał jako krwawe narzędzie, a uprzywilejowanie arystokracji jako wolę bożą. Dbał bowiem w ten sposób o zachowanie własnych przywilejów, należnych mu z racji urodzenia się w arystokratycznej rodzinie. Trudno więc powiedzieć, by w swojej ocenie napięć i ruchów społecznych Krasiński był obiektywny.
Historiozofia i prowidencjalizm są więc przedstawione w „Nie-boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego. Zostały przez niego wykorzystane do wyrażania poglądu, że panujący na świecie porządek jest naturalny, dany ludziom przez Boga, natomiast wszelkie jego zmiany to bunt wobec Stwórcy. Ludzie z niższych klas społecznych w opinii Krasińskiego nie powinni więc próbować zmienić swojego stanu poprzez rewolucję, zakłada z góry zaplanowaną kolej losów dla świata.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.