Popularne powiedzenie głosi, że każdy jest kowalem własnego losu. Gruntuje ono w człowieku przekonanie, że ma wpływ na każdy aspekt swojego życia i jeżeli coś mu się w nim nie udaje, to jest to zapewne jego własna wina. Tymczasem powiedzenie to nie do końca jest prawdziwe, ponieważ owszem, są rzeczy, które człowiek może kształtować w swoim życiu, jednak jeszcze więcej jest w nim czynników, na które nie ma absolutnie żadnego wpływu i musi pogodzić się z ich działaniem. Zaprzeczenie prawdziwości tego hasła znaleźć można także w licznych dziełach literackich. Życiorysy bohaterów literackich pokazują, jak bardzo zmieniał je ślepy los, na który żadna z tych postaci nie miała wpływu. Miało to miejsce na przykład w „Antygonie” Sofoklesa, w dramacie „Romeo i Julia” Williama Szekspira oraz w „Odprawie posłów greckich” Jana Kochanowskiego.
Antygona - główna i tytułowa bohaterka tragedii Sofoklesa - jest bohaterką literacką, której los praktycznie nie zależy od niej samej. Pochodziła ona bowiem z rodu Labdakidów, który został obłożony klątwą. Jeszcze więc przed narodzinami Antygony wydarzyło się coś, co zmieniło życie jej rodziny, a tym samym jej też i nie mogła ona nic na to poradzić. Klątwa ta miała realny wpływ na jej losy, ponieważ w jej wyniku Edyp - ojciec Antygony - zabił własnego ojca i ożenił się ze swoją matką. Już to sprawiło, że życie Antygony zmieniło się. Z kolei po śmierci Edypa o jego tron zaczęli między sobą walczyć jego synowie, Eteokles i Polinik, którzy przez to zginęli. Po ich śmierci władzę przejął Kreon, który Eteoklesa pochował z honorami, z kolei Polinika uznał za zdrajcę narodu i zabronił grzebania go.
Był to dla Antygony straszliwy cios - stanęła ona przed wyborem między zachowaniem prawa boskiego i pochowaniem brata, a dostosowaniem się do prawa ludzkiego i uniknięciem przykrych konsekwencji. Antygona ma więc tylko pozornie wybór i wolną wolę, ponieważ każda z jej decyzji sprowadzi na nią nieszczęście. Kiedy decyduje się wyprawić bratu pogrzeb, zostaje skazana na karę śmierci przez Kreona. Gdyby jednak tego nie zrobiła, to jej brat nie zaznałby spokoju po śmierci, ona sama zaś naraziłaby się na gniew bogów. Każda z jej decyzji skazywała ją na klęskę, nie mogła ona przed nią uciec.
Innym przykładem bohaterów, którzy nie byli w stanie kształtować swojego losu, byli Romeo i Julia z tragedii autorstwa Williama Szekspira. Młodzi zakochali się w sobie, jednak pochodzili ze zwaśnionych rodów, które od lat dzielił konflikt. Dlatego też nie mogli oni być ze sobą, mimo łączącej ich miłości. Romeo i Julia próbowali walczyć z losem, wzięli nawet ślub i starali się pokonać każdą pojawiającą się przeszkodę. Niestety ich starania poszły na marne, a kolejne wydarzenia sprawiały, że wizja wspólnego życia coraz bardziej oddalała się od bohaterów. W wyniku splotów nieszczęśliwych okoliczności w obu rodach zaczęli ginąć ludzie.
Romeo uciekł z miasta, Julia zaś upozorowała własną śmierć, by nie musieć wychodzić za Parysa. Romeo natknął się na jej pozornie martwe ciało i popełnił samobójstwo. Julia po przebudzeniu poszła w jego ślady. Młodzi nie mieli szans być kowalami własnego losu, a o ich życiu zadecydował konflikt, który powstał jeszcze przed ich narodzinami. Nie mieli oni więc szans nic zmienić i osiągnąć szczęścia. Byli skreśleni na starcie. Każda ich decyzja nie tylko nie zbliżała ich do rozwiązania tego konfliktu, a nawet wręcz przeciwnie - sprawiała, że coraz bardziej narażali się na nadchodzącą tragedię. Nie mieli możliwości nic z tym zrobić.
Innym przykładem bohaterów, którzy nie mieli wpływu na kształt swojego życia, są mieszkańcy Troi, którzy pojawiają się w dramacie renesansowym autorstwa Jana Kochanowskiego pod tytułem „Odprawa posłów greckich”. Mieszkańcy Troi zostali narażeni na okrutną wojnę, którą wywołał kaprys syna króla Priama, czyli Aleksandra (Parysa). Porwał on ze Sparty Helenę - żonę jej króla, Menelaosa. W wyniku tego działania Grecy wypowiedzieli Troi wojnę, a Priam nie zrobił nic, by ją powstrzymać. Uległ on bowiem swojemu synowi. W efekcie mieszkańcy Troi, którzy nie mieli nic wspólnego z uprowadzeniem Heleny, zostali przez Greków napadnięci i wymordowani. Ich życie zostało brutalnie przerwane ze względu na wydarzenia, na które nie mieli najmniejszego wpływu. Nie dane im było żyć spokojnie, musieli się bić i ginąć w walce, która tak naprawdę ich nie dotyczyła i w której nie chcieli brać udziału. Trudno jest być kowalem własnego losu, gdy ginie się w wojnie, która była efektem działania nieudolnej władzy, na którą się nie miało najmniejszego wpływu.
Powiedzenie, że każdy jest kowalem własnego losu, nie jest więc tak naprawdę słuszne. Sugeruje ono, że człowiek ma wpływ na wszystkie aspekty swojego życia, co jest fałszem, na los człowieka ma bowiem wpływ wiele rzeczy, nad którymi nie ma on kontroli. Liczne przykłady właśnie takich bohaterów, którzy nie mogli decydować o swoim życiu, pojawiają się w literaturze od początku jej istnienia. Człowiek musi radzić sobie z wieloma niesprzyjającymi czynnikami, które są poza jego zasięgiem.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:55.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.