Odprawa posłów greckich - motywy literackie

Autorką opracowania jest: Marta Grandke.

„Odprawa posłów greckich” to renesansowa tragedia autorstwa Jana Kochanowskiego, która swoją premierę miała w roku 1578, w czasie wesela Jana Zamoyskiego i Krystyny Radziwiłłówny. Był to pierwszy polski dramat nowożytny, a Kochanowski opowiedział w nim historię Troi tuż przed wybuchem wojny z Grekami po porwaniu Heleny ze Sparty. Greckie poselstwo przybywa w nim to króla Troi, Priama, w przeddzień wybuchu wielkiego konfliktu, zaś władze miasta rozważają, czy odesłać Helenę jej rodakom. Kochanowski w swojej sztuce zawarł wiele motywów literackich, dzięki którym zaprezentował czytelnikowi analogie między historią Troi a Polską jego czasów, w której poeta widział wiele narastających problemów. 

  • Motyw władzy
  • Motyw władcy
  • Motyw wojny
  • Motyw miłości
  • Motyw przepowiedni 
  • Motyw władzy

    Najważniejszym motywem dzieła jest więc władza. Kochanowski pokazuje, z jak wielką odpowiedzialnością się ona wiąże i jakich szkód może dokonać, gdy powierzona jest niewłaściwej osobie. W dramacie władzę dzierży Priam, król Troi, który musi poradzić sobie z nadchodzącym konfliktem i jak najlepiej ochronić przed nim swoich obywateli. Jednak Priam jest słabym władcą, co odbija się na jego podwładnych. Przedkłada on bowiem prywatny interes swój i własnego syna, Parysa (który jest wszak odpowiedzialny za porwanie Heleny i wybuch wojny) ponad dobro kraju, którym rządzi. Nie umie on także przygotować się do wojny z Grekami, co ostatecznie doprowadza Troję do upadku.

    Kochanowski pokazuje władzę złą, słabą i skupioną na prywacie, wskazuje jej wady i równocześnie sugeruje, jak władza powinna tak naprawdę wyglądać i być sprawowana. Motyw władzy jest więc w „Odprawie posłów greckich” tak naprawdę przestrogą dla wszystkich odbiorców zaangażowanych w politykę, by przemyśleli oni swoje priorytety i sposoby postępowania.

    Motyw władcy

    W „Odprawie posłów greckich” Kochanowski portretuje Priama - króla Troi i pokazuje go jako słabego, nieudolnego władcę, który nie dba o swoich poddanych. Bardziej interesują go osobiste interesy, spełnianie kaprysów swojego syna, Parysa i dbanie o własne dobro. Priam jest władcą słabym i nieodpowiedzialnym, którego władza zniszczy miasto, którym miał zarządzać. W ten sposób Kochanowski pokazuje, jak źle wybrany władca potrafi doprowadzić do ruiny całego narodu.

    Kochanowski w ten sposób sygnalizuje też problemy, jakie widoczne były wśród osób odpowiedzialnych za władzę w ówczesnych czasach i próbuje zwrócić na nie uwagę, zanim będzie za późno. Słaby władca oznacza bowiem słaby kraj i zagrożone bezpieczeństwo narodu, dlatego Kochanowski tak wiele miejsca poświęca nieudolnym rządom, które mają w miejsce Troi i krytykę ich wkłada w usta poselstwa greckiego.

    Motyw wojny

    Kolejnym motywem, który wpływa na całą treść utworu, jest ten związany z wojną. Kochanowski bowiem inspirował się „Iliadą” Homera i na czas swojej akcji wybrał moment tuż przed wybuchem wojny trojańskiej. Konflikt zbrojny wisi tu w powietrzu, może wybuchnąć w każdej chwili, jednak nie mobilizuje to króla Priama do podjęcia odpowiednich działań.

    Wojna jest ogromnym zagrożeniem dla Troi i ma przyczynić się do jej upadku, jednak władze miasta nie potrafią podjąć w tej sytuacji stanowczych działań, a sam król kieruje się swoim własnym, prywatnym dobrem oraz działa zgodnie z myślą swojego syna. Wojna jest więc tutaj przedstawiona jako apokalipsa, nadchodząca zagłada, którą ludzie ignorują, mimo iż wiedzą, że nadchodzi ona bardzo szybko.

    Motyw miłości

    Wybuch wojny trojańskiej ma swoje źródło w uczuciu, jakim Parys zapałał do Heleny i przez które zdecydował się ją porwać. Miłość więc stoi za ogromną tragedią, jaką była wojna trojańska i upadek miasta. Parys sądzi, że jego postępowanie usprawiedliwione jest przez wolę bogów, nie widzi więc rozmiarów swojego egoizmu i nieszczęścia, jakie sprowadził na swój naród.

    Miłość jest więc w utworze Kochanowskiego miłością romantyczną, egoistyczną i skupioną na zaspokajaniu potrzeb jednostki. Miłością do ojczyzny charakteryzuje się tylko jeden bohater - Antenor, polityk i doradca Priama. Jest on jednak odosobniony w swoim przekonaniu o tym, co jest dla Troi właściwe.

    Motyw przepowiedni 

    W „Odprawie posłów greckich” istotną rolę pełni motyw przepowiedni wygłoszonej przez Kasandrę, córkę Priama. Przewidziała ona bowiem upadek Troi i podzieliła się tą wiedzą ze swoim ojcem. Przepowiednie Kasandry są jednak przeklęte przez Apolla i nikt nie wierzy słowom nieszczęsnej wieszczki, mimo że mówi ona prawdę. Motyw ten symbolizuje niewygodną prawdę, na którą nie chce się zwracać uwagi. Nikt nie podejmuje działań, które mogłyby zaradzić temu, co widzi Kasandra i ostatecznie jej apokaliptyczne przepowiednie spełniają się.


    Przeczytaj także: Czy Helenę z Odprawy posłów greckich można określić mianem postaci tragicznej?

    Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.