„Chmury” to komedia Arystofanesa, napisana w V w. p.n.e. Główną osią utworu jest problem Wykrętowica, który próbuje pozbyć się wierzycieli, aby nie spłacić długu zaciągniętego na niego przez syna. Zwraca się o pomoc do Sokratesa, którego prosi o nauczanie, aby umiał odepchnąć argumenty pożyczkodawców w sądzie. Postać filozofa została ukazana w bardzo negatywnym świetle. Arystofanes przedstawia jego poglądy bardzo krytycznie, rozmijając się z ich prawdziwą istotą. Sztuka była dużym ciosem w stronę Sokratesa i została wykorzystana w sprawie sądowej przeciwko niemu.
Jak powszechnie wiadomo, Sokrates stał w opozycji do sofistów, czyli wędrownych nauczycieli, którzy pomagali w nauce retoryki i erystyki. Byli osobami, które nie uczyły prawdziwej moralności czy etyki, a za prawdę uważali to, co można wmówić ludziom. Przez współczesnych im byli uważani za ludzi dobrych, jednak obecnie spada na nich krytyka z uwagi na mało etyczne metody oraz pobieranie wynagrodzenia. Ateński filozof zachęcał ludzi do samodzielnego myślenia, a za swoje nauki nie chciał pieniędzy. W dziele Arystofanesa został przedstawiony w krzywym zwierciadle. Komediopisarz porównuje go do sofistów, umniejszając jednak jego zdolnościom. Uważa go za krętacza, który nie ma nic wspólnego z prawdziwą nauką. Dodatkowo zdaniem autora sztuki Sokrates decyduje się na przyjęcie Strepsjadesa, a następnie Fejdippidesa za sowitą opłatą. W rzeczywistości filozof nie pobierał żadnych pieniędzy za swoje nauki.
Pierwsze spotkanie filozofa z Strepsjadesem obfituje już w przedstawienie licznych wad Sokratesa. Mędrzec sceptycznie odnosił się do wiary w bogów, która jeszcze wtedy była bardzo popularna wśród Starożytnych Greków. Uważał wyjaśnienia prezentowane przez mitologię za niewystarczające i drążył dalej w celu poznania prawdy. Arystofanes prezentuje go jako ekscentrycznego dziwaka, który zmienia prawdziwych bogów na Chmury, które jego zdaniem dają człowiekowi szczęście i powodzenie. Jego wiara właściwie niczym nie różni się od tej wyznawanej przez innych Greków, jest jednak sztucznie unowocześniona, co zostaje wyśmiane w utworze.
Jednym z głównych zarzutów wobec Sokratesa w procesie był negatywny wpływ na ateńską młodzież, którą zdaniem oskarżycieli demoralizował. Uczniowie dumalni są ukazywani jako dziwacy, którzy zachowują się niezgodnie z zasadami współżycia społecznego. Chcą na siłę tworzyć nowe myśli, a filozof, aby im w tym „pomóc”, stosuje kontrowersyjne metody, np. zamyka głowę Strepsjadesa w wiadrze. Negatywny wpływ Sokratesa na młodych ludzie zostaje dosadnie przedstawiony na przykładzie syna Strepsjadesa, Fejdippidesa. Młodzieniec pod wpływem nauk w szkole filozofa zmienia się nie do poznania. Zaczyna podważać wszystkie zasady i autorytety. Umie co prawda dyskutować i udaje się mu pozbyć wierzycieli ojca, jednak zatraca w tym jakąkolwiek moralność. Gdy Strepsjades orientuje się, co stało się z jego synem pod wpływem Sokratesa, podpala jego szkołę.
Podsumowując, w „Chmurach” zostaje przedstawiona bardzo negatywna wizja filozofa. Jest on zdaniem Arystofanesa ekscentrykiem, który ma za nic wszelkie zasady i moralność. Dla pieniędzy jest gotów zrobić wszystko, nawet zniszczyć młodych ludzi. Kształtuje ich w bardzo nieetyczny sposób, a dodatkowo odrzuca wiarę w prawdziwych bogów.
Aktualizacja: 2023-07-07 10:16:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.