Motyw przemijania odgrywa bardzo ważną rolę w powieści Charlesa Dickensa „Opowieść wigilijna”. Główny bohater, Ebenezer Scrooge spotkał się z trzema zjawami: Duchem Wigilijnej Przeszłości, Duchem Tegorocznego Bożego Narodzenia i Duchem Przyszłych Wigilii. Przypomniał sobie czasy swojego dzieciństwa i młodości oraz poznał przyszłość. Scrooge zdał sobie sprawę, jak szybko mija jego życie. Skłoniło go to do przemyśleń, dlatego zdał sobie sprawę, że nie wykorzystuje dobrze czasu, który mu pozostał. Zestawienie ze sobą tak wielu wydarzeń w krótkim czasie, ułatwiło wyciągnięcie wniosków z własnego postępowania. Ebenezer w końcu dostrzegł, że traktował ludzi w niegodny sposób i postanowił się zmienić. Stał się całkowicie innym człowiekiem, dzięki czemu odmienił przyszłość własną i innych ludzi np. kancelisty Boba Cratchita i jego synka Tima.
Kluczową rolę w powieści odgrywa motyw przemiany. Scrooge zmienił się pod wpływem wizyty ducha Jakuba Marleya i trzech zjaw, reprezentujących przeszłe, teraźniejsze i przyszłe święta. Ebenezer stał się całkowicie innym człowiekiem. Wielu ludzi z jego otoczenia żartowało na ten temat, ponieważ nikt nie wierzył, że zgryźliwy skąpiec jest w stanie zmienić się w życzliwego, hojnego mężczyznę. Scrooge zaczął podchodzić do innych z wyrozumiałością i empatią. Poprawił warunki pracy swojego kancelisty Boba Cratchita, wspierał zbiórki na cele dobroczynne i odnowił kontakt ze swoim siostrzeńcem Fredem. Dzięki temu, Scrooge nie podzielił losu swojego dawnego wspólnika Jakuba Marleya, który po śmierci musiał pokutować za swoje skąpstwo.
Z przemianą Ebenezera wiąże się motyw wędrówki. Scrooge przemierzał świat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Jego wędrówka nie miała więc miejsca w rzeczywistości, ale w świecie nadprzyrodzonym, w którym możliwe są podróże w czasie. Duchy zmusiły Ebenezera do zmierzenia się z samym sobą. Scrooge po raz pierwszy spojrzał na siebie z dystansem, dlatego dostrzegł swoje błędy i postanowił je naprawić. Wędrował również Jakub Marley, który po śmierci musiał odpokutować swój materializm, skąpstwo i bezduszność.
Istotna rolę odgrywa również motyw biedy. Kancelista Bob Cratchit miał żonę i szóstkę dzieci. Cała rodzina żyła w skromnych warunkach, ponieważ Scrooge płacił swojemu pracownikowi bardzo niską pensję. Starsze dzieci starały się zarabiać na własne utrzymanie, ale i tak brakowało pieniędzy na nowe ubrania, a nawet wystarczającą ilość jedzenia. Obraz ubóstwa ukazał Scrooge'owi również Duch Przyszłych Wigilii. Pokazał, jak dawni pracownicy Ebenezera, rozkradają należące do niego przedmioty, żeby je sprzedać i zdobyć pieniądze na utrzymanie.
Z wątkiem biedy wiąże się motyw choroby. Najmłodszy syn Boba, malutki Tim był niepełnosprawny. Poruszał się o kulach i bardzo często chorował. Rodziny nie było jednak stać na zapewnienie mu najlepszej możliwej opieki. Duch Przyszłych Wigilii ukazał więc śmierć chłopca, która miała nastąpić już w kolejne Boże Narodzenie. Scrooge zrozumiał wreszcie, że ludziom biednym i chorym należy pomagać, a nie traktować ich z wyższością.
W powieści obecny jest również motyw chciwości. Scrooge był zamożny, ale wciąż chciał mieć więcej pieniędzy. Płacił swojemu pracownikowi bardzo niską pensję, która nie pozwalała mu na utrzymanie rodziny. Scrooge oszczędzał również w codziennym życiu. Żywił się w jadłodajni i praktycznie nie ogrzewał kantoru ani swojego mieszkania. Ubierał się niemodnie, ponieważ było mu szkoda pieniędzy na nowe stroje. Kategorycznie odmawiał również pomocy ubogim. Dopiero pod wpływem odwiedzin ducha Jakuba Marleya i trzech duchów Bożego Narodzenia, Ebenezer zmienił swoje podejście do pieniędzy. Ich gromadzenie przestało być celem jego życia. Scrooge wreszcie zaczął cenić ludzi, bardziej od majątku.
Ważną rolę odgrywa również motyw miłości. Dickens starał się ukazać, jak ważną rolę odgrywa w życiu człowieka. Szczęśliwi byli ci bohaterowie, którzy potrafili naprawdę kochać. Cratchitowie cieszyli się małymi rzeczami, ponieważ łączyła ich bardzo mocna więź. Radosny był również Fred, który szczęśliwie się ożenił. Duch Wigilijnej Przeszłości ukazał moment, w którym Scrooge stracił swoją szansę na prawdziwą miłość. Piękna Bella musiała od niego odejść, ponieważ Ebenezer cenił sobie wyłącznie pieniądze. Kobieta założyła później szczęśliwą rodzinę, a Scrooge został sam, zajęty wyłącznie gromadzeniem majątku. Wizyta duchów pozwoliła mu zrozumieć, że popełnił bardzo poważny błąd, wybierając pieniądze zamiast miłości.
W powieści pojawia się również motyw fantastyki. Akcja w większości składa się ze zdarzeń nadprzyrodzonych. Scrooge został nawiedzony przez cztery duchy i rozpoczął wędrówkę w czasie. Nieprzypadkowy był również czas akcji. Boże Narodzenie uznaje się za magiczny czas, w którym dzieją się cuda. Właśnie tak stało się w przypadku Scrooge'a.
W tle wydarzeń znajduje się również motyw miasta. Dickens ukazał Londyn z jego najgorszej strony. Przedstawił życie biedoty, walczącej o przetrwanie w wielkim mieście. Z powieści płynie jednak optymistyczne przesłanie. Podczas świąt, ulice miasta całkowicie odmieniały się, czego symbolem jest magiczny proszek, używany przez Ducha Tegorocznego Bożego Narodzenia.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.