Powieść Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” porusza tematykę moralną i psychologiczną. Autor stworzył postaci o pogłębionej charakterystyce, przeżywające rozterki, zmagające się z cierpieniem i przechodzące przemianę duchową. Tematyka powieści jest więc uniwersalna i pozostaje aktualna do dzisiaj, chociaż minęło ponad sto lat od jej wydania.
„Zbrodnia i kara” jest powieścią polifoniczną, w której narrator przedstawia świat z perspektywy bohaterów utworu. Czytelnik poznaje więc ich punkt widzenia, a komentarze narratora zostają ograniczone do minimum. Postawy bohaterów są punktem wyjścia do rozważań na tematy moralne i społeczne. Jak wskazuje tytuł, głównymi tematami powieści są zbrodnia oraz nieuchronnie powiązana z nią kara. W XXI wieku wciąż mają miejsce podobne zbrodnie, jak w XIX-wiecznym Petersburgu.
Wielu ludziom wydaje się, że mają prawo do decydowania o cudzym życiu i śmierci. Dostojewski ukazał jednak na przykładzie losów Raskolnikowa, że nikt nie ma prawa stawiać się w roli Boga i rządzić światem. Każdy niemoralny czyn musi wiązać się z konsekwencjami. Cierpienie Rodiona rozpoczęło się, zanim trafił na katorgę na Syberii. Bohater miał wyrzuty sumienia, popadał w obłęd i coraz bardziej alienował się od ludzi. Powieść powinna być przestrogą dla ludzi, którzy myślą, że stoją ponad prawem i społeczeństwem.
Utwór porusza również uniwersalną tematykę nierówności społecznych. Raskolnikow był rozżalony, ponieważ żył w środowisku petersburskiej biedoty. Sam musiał zrezygnować ze studiów prawniczych, ponieważ brakowało mu pieniędzy. Wynajmował obskurny pokoik, za który i tak nie był w stanie zapłacić. Bieda sprawiła, że Rodion stał się zgorzkniały i nienawistny. Narodziła się w nim nienawiść wobec zamożnej lichwiarki Alony Iwanownej, która przyjmowała od biedaków kosztowności pod zastaw. Nierówności społeczne istnieją do dzisiaj. Niektórzy zdobywają majątki kosztem ubogich ludzi, mających mniejsze możliwości. Nie oznacza to jednak, że zamożni ludzie zasługują na śmierć.
Raskolnikow zaczął planować morderstwo lichwiarki. Przypisywał zbrodni głębsze znaczenie. Swoje poglądy opisał w artykule. Według Rodiona, społeczeństwo dzieliło się na wybitne jednostki i przeciętny tłum. Geniusze mogli pozwolić sobie na łamanie zasad moralnych, ponieważ wyznaczali bieg historii. Zbrodnicza ideologia Raskolnikowa dopuszczała nawet dokonywanie morderstw, ponieważ wybitne jednostki powinny kierować się wyłącznie własnym sumieniem. Rodion przekonał się, że jego światopogląd był niesłuszny. Uważał lichwiarkę za „wesz ludzką”, a jednak morderstwo zniszczyło mu psychikę. Dostojewski ograniczył komentarze narratora do minimum, ale z powieści płyną jasne wnioski. Segregacja i dyskryminacja prowadzą do upadku moralnego.
Autor poruszył również uniwersalną tematykę uzależnień. Marmieładow zniszczył życie swojej rodziny z powodu alkoholizmu. Kiedyś pracował jako urzędnik, ale stracił wszystko, co miał. Jego żona, Katarzyna Iwanowna, zachorowała na gruźlicę i stopniowo odchodziła od zmysłów. Marmieładow nie był w stanie zapewnić rodzinie pieniędzy na utrzymanie, dlatego jego nastoletnia córka, Sonia, została prostytutką. Tego typu sytuacje mają miejsce do dzisiaj. Uzależnienie jest w stanie przejąć władzę nad życiem człowieka i zniszczyć rodzinę, która staje się dysfunkcyjna.
Dostojewski poświęcił wiele uwagi upadkowi moralnemu człowieka. Po dokonaniu morderstwa, wydawało się, że dla Raskolnikowa nie ma już nadziei. Bohater przeszedł jednak przemianę wewnętrzną. Pomogła mu ukochana Sonia, która nie traciła siły, dzięki swojej głębokiej wierze. Rodion nawrócił się i zrozumiał, że każdy czyn musi mieć swoje konsekwencje. W powieści pojawia się także historia, która nie ma szczęśliwego zakończenia. Arkadiusz Swidrygajłow pogrążył się w rozpuście i hazardzie. Jego postać wywoływała odrazę. Swidrygajłow nie zdołał się nawrócić. Jego życie zakończyło się samobójstwem.
Powieść przedstawia uniwersalne rozważania nad naturą człowieka. Dostojewski skoncentrował się na mrocznych stronach ludzkiej psychiki, ale opisał też proces przemiany duchowej, dzięki której można podnieść się z upadku moralnego.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.