Pieśni liryczne (Carmina) Horacego są nazywane również odami (Odes). Ostatni utwór z ich drugiego zbioru został opatrzony tytułem „Non usitata nec tenui ferar” („Niezwykłe i potężne uniosą mnie skrzydła”). Horacy wprowadza w ten sposób do literatury motyw nieśmiertelnej sławy poetyckiej.
Oda to gatunek liryczny, wyróżniający się podniosłą tematyką i wysokim stylem. Sławi ideę, wydarzenie lub czas. Jest jednym z gatunków, zaliczanych do poezji klasycznej. Charakteryzuje się patosem, śpiewnością i melodyjnością, ponieważ wyróżnia się regularnością wersyfikacyjną.
Utwór składa się z sześciu czterowersowych strof. Horacy posłużył się tzw. strofą alcejską. Po dwóch wersach jedenastozgłoskowych, następuje wers dziewięciozgłoskowy oraz wers dziesięciozgłoskowy. Nazwa tego typu strofy pochodzi od Alkajosa, poety starożytnej Grecji, pochodzącego z wyspy Lesbos. W utworze pojawiają się rymy okalające.
Utwór należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednich zaimków („uniosą mnie skrzydła, mnie, poetę-łabędzia”, „porzucę”, „jestem z ubogich ojców urodzony”, „usłyszą o mnie”, „me pienia”). Osoba mówiąca jest wybitnym poetą, można utożsamiać ją z samym Horacym. Odę zazwyczaj charakteryzuje obecność zbiorowego podmiotu lirycznego, ale w utworze wypowiada się jednostka.
W odzie pojawiają się apostrofy do Mecenasa („twą przyjaźnią, Mecenasie, wywyższony”, „wstrzymaj też pożegnalny okrzyk i grobowi mojemu czci nadmiernej nie okazuj wcale”). Horacy zastosował również peryfrazy, łabędź zostaje nazwany „śnieżnym ptakiem”. Pojawiają się liczne epitety („powietrzne przestworze”, „delikatne pióra”, „śpiewny łabędź”, „Rodanowe wody”, „pożegnalny okrzyk”) i metafory („niezwykłe i potężne uniosą mnie skrzydła, mnie, poetę-łabędzia w powietrzne przestworze”, „już chropowata porasta mi skóra na goleniach, już z wierzchu jawią się znamiona śnieżnego ptaka, już mi palce i ramiona zaczynają ocieniać delikatne pióra”). Zastosowano także wyliczenia („Gelony najdalsze, me pienia poznają Hiszpan i lud pijący Rodanowe wody”) i powtórzenia („niosą mnie skrzydła, mnie, poetę-łabędzia”).
Utwór stanowi podsumowanie drugiej księgi pieśni. Horacy zamyka tom zapowiedzią wiecznej sławy poetyckiej, która obejmie cały świat. Jest to jedno z najważniejszych dzieł poety, w którym słusznie przepowiada, że jego talent poznają przyszłe pokolenia. W ten sposób, wprowadza do literatury motyw nieśmiertelnej sławy. W polskiej literaturze jest znany głównie, dzięki poetyckiej parafrazie „Ody II, 20”, stworzonej przez Jana Kochanowskiego. Jest to „Pieśń II, 24”, zatytułowana „Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony”.
Utwór opiera się na zaskakującej metaforze przemiany poety w łabędzia. Wybór tego ptaka nie jest przypadkowy. Łabędź to atrybut Apollina, boga poezji i muzyki. Według legendy, jego dusza wchodzi w łabędzia. Śpiew tego ptaka przenośnie oznacza ostatni występ, ostatnie dzieło autora lub utwór kończący konkretny etap jego twórczości. „Śpiewny łabędź” wprowadza w utworze atmosferę śmierci, która nie oznacza jednak definitywnego końca. Fizyczna śmierć jest dla Horacego wyłącznie początkiem nowego, lepszego życia. Dzięki swojemu talentowi poetyckiemu, zyskuje nieśmiertelność.
Poeta zostaje porównany do łabędzia, ponieważ nie dotyczą go żadne ograniczenia. Ptak jest w stanie wzbić się w powietrze i patrzeć na świat z góry. Podobnie jest z poetą, który dociera wszędzie tam, gdzie sława jego dzieł. W utworze pojawia się kontrast między ograniczoną ziemią a nieograniczonym niebem.
Życie doczesne wiąże się ze słabościami, właściwymi dla powłoki cielesnej. Po śmierci, poeta porzuci te ograniczenia. Umrze tylko jego słaba, ludzka część. Talent poetycki, symbolizowany przez łabędzia, będzie żyć wiecznie. Poznają go wszystkie ludy ziemi i kolejne pokolenia. Podmiot liryczny po śmierci nie trafi do krainy zmarłych, czyli nie zatonie w Styksie. Poeta nigdy nie umiera, ale staje się czystą poezją, w którą wciela się jego dusza. Horacy był człowiekiem niskiego pochodzenia, synem wyzwoleńca, człowieka podniesionego ze stanu niewolnictwa. Jego talentu nie dotyczą ograniczenia społeczne. Po latach, będzie pamiętany ze względu na swój talent, a nie pochodzenie.
Horacy wyraża wdzięczność wobec Gajusza Cilniusza Mecenasa. Był to rzymski polityk, poeta i patron poetów, od którego nazwiska pochodzi słowo „mecenas”, oznaczające protektora sztuki lub nauki. Jego względy pozwoliły osobie mówiącej na „przemianę w łabędzia”, czyli rozwijanie talentu poetyckiego. Podmiot liryczny fizycznie czuje, jak zmienia się z człowieka w ptaka. Jest w nim coraz mniej słabego śmiertelnika, stopniowo staje się poezją.
Podmiot liryczny porównuje się do Ikara, syna Dedala, który wzniósł się zbyt blisko słońca i spadł do morza. Poeta jest od niego doskonalszy, ponieważ nie lata dzięki sztucznym skrzydłom, ale przemierza świat, pod postacią swoich dzieł. Horacy nie upadnie, jego poezję poznają wszystkie ludy ziemi. Poeta wydaje dyspozycje, dotyczące swojego pogrzebu. Prosi Mecenasa, aby nie rozpaczał nad jego grobem, ponieważ znajdzie się w nim wyłącznie słabe, śmiertelne ciało. Dusza poety zasłużyła na życie wieczne, pod postacią jego twórczości. Horacy jest wybitnym poetą, dlatego będzie cieszył się nieśmiertelną sławą.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.