Horacy czyta przed Mecenasem, Fiodor Andriejewicz Bronnikow, 1863
Twórczość Horacego zawiera wiele uniwersalnych prawd życiowych. Nie inaczej jest w przypadku pieśni „Do Deliusza” – bogatej w pouczenia i refleksje na temat natury świata. Ten, adresowany do historycznej postaci, utwór rzymskiego poety zawiera odniesienia do mitologii, jak również filozofii antycznych.
Spis treści
Deliusz (Quintus Dellius) był znanym na dworze Oktawiana Augusta dowódcą i politykiem, którego cechą charakterystyczną była niestałość w przekonaniach. Swoją zmiennością poglądów zasłynął w trakcie wojny domowej. Deliusz kilkukrotnie przechodził bowiem na stronę wroga, tak długo, aż ostatecznie zakończył wojnę w szeregach zwycięskiej strony. Choć wskazówki życiowe, które rzymski poeta skierował do Deliusza, mogą odnosić się właśnie do jego cechy charakterystycznej polityka, nie stanowią one jedynego kontekstu utworu.
Pieśń „Do Deliusza” ma budowę stroficzną, składa się z siedmiu strof, z których każda posiada cztery wersy. Utwór zaliczyć można do liryki zwrotu do adresata, gdyż w początkowych partiach utworu podmiot liryczny przemawia bezpośrednio do Deliusza, by stopniowo – w ostatnich wersach – wypowiadać się w liczbie mnogiej, przy pomocy zaimka osobowego „my”. Jest to zatem utwór opisowo-refleksyjny, w którym na podstawie zwrotu do adresata wysnuwane są prawdy ogólne.
W pieśni pojawia się nagromadzenie epitetów („podziemna urna”, „wieczne wygnanie”) oraz metafor odnoszących się tematycznie do mitologii („czarnej nici trzech Parek”) oraz apostrofa, która w pierwszej strofie wprowadza czytelnika w tematykę utworu.
Podmiot liryczny zaleca Deliuszowi, by nie kierował się w życiu nagłymi emocjami, o czym czytający może dowiedzieć się już na podstawie pierwszej strofy utworu:
Opanowany w godzinie klęski
i obcy szałom radości
takim pamiętaj być zawsze
na zgon skazany Deliuszu
Epitet „na zgon skazany Deliuszu” podkreśla egzystencjalny charakter utworu – jego adresat, podobnie jak każdy człowiek, jest istotą śmiertelną. W tych słowach podmiot liryczny napomina odbiorcę swojej pieśni, by poskramiał zbędne emocje, które w ostatecznym rachunku będą znaczyły naprawdę niewiele. Podmiot liryczny podkreśla, by poskramianie zbytnich uniesień towarzyszyło Deliuszowi w każdym czasie:
Pamiętaj o tym czy smutnie mija
każdy dzień życia czy święto
leżąc na trawie w ustroniu
pijesz starego falerna
Niezależnie zatem od tego, czy nadchodzi czas melancholii czy zabawy, podmiot sugeruje, by wybierać zachowawczość ponad spontaniczność. Dla jeszcze większego uwydatnienia swojej rady podmiot liryczny posługuje się odniesieniem do przyrody – chcąc podkreślić kruchość istnienia i przemijalność czasu zadaje pytanie retoryczne dotyczące przyczyn, dla których „szara sosna i biała topol” splatają swoje liście.
Podmiot liryczny zwraca również uwagę na nieistotną z perspektywy egzystencji skłonność do gromadzenia majątków i podporządkowywania swojego życia gromadzeniu fortuny:
Ustąpisz z wszystkich gruntów nabytych
i z willi nad płowym Tybrem
ustąpisz i górę złota
zgarnie po tobie kto inny
Wersy te przypominają o równości każdego człowieka wobec śmierci. W średniowieczu wykorzystywano do tego motyw danse macabre – tańca śmierci, w którym to Śmierć w tanecznym korowodzie prowadzi przedstawicieli wszystkich stanów niezależnie od ich pozycji, bogactw i wieku.
Trzy najważniejsze zagadnienia poruszane w utworze Horacego, takie jak przemijanie, poskramianie nadmiernych emocji oraz kierowanie się w życiu zasadami harmonii kierują uwagę ku dwóm podstawowym antycznym szkołom filozoficznym: stoicyzmowi oraz epikureizmowi. .
Stoicyzm, czyli zachęta do kierowania się w życiu równowagą emocjonalną, pojawia się w pieśni „Do Deliusza” od pierwszej strofy. Zgodnie z zasadą złotego środka podmiot liryczny przekonuje, by nawet w czasie największych radości lub największego smutku starać się zachować pomiędzy emocjami harmonię. Odniesienie do filozofii epikurejskiej zaobserwować możemy w następujących wersach:
Tu wina wonne olejki róże szybko więdnące każ znosić
dopóki starczy dobytku
i czarnej nici trzech Parek
W ten sposób podmiot liryczny przypomina, by niezależnie od okoliczności poszukiwać w życiu poszukiwać pozytywów, radosnych momentów czy zgodnie z sentencją carpe diem cieszyć się chwilą. Odniesienie do mitologicznych nici trzech Parek sygnalizuje nieuchronność ludzkiego losu – Parki, inaczej Mojry, były kobietami, które plotły nici życia człowieka. Gdy nadchodził kres ziemskiego bytowania jednostki na świecie, przecinały konkretną nić. Zatem metafora „dopóki starczy dobytku i czarnej nici trzech Parek” oznacza, by cieszyć się życiem dopóki człowiek posiada ku temu możliwości, a jego czas nie jest jeszcze przesądzony.
Aktualizacja: 2025-01-20 06:39:51.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.