Twórczość rzymskiego poety Horacego obfituje w utwory, których przesłanie niesie za sobą ważne i uniwersalne prawdy życiowe. Nie inaczej jest w przypadku pieśni „Do Deliusza” – również w niej znaleźć możemy pouczenia, które znaleźć mogą zastosowanie również we współczesnym świecie. Pieśń w dużej mierze prezentuje kontekst czasów, w których powstała - nie tylko ze względu na adresata utworu, ale również elementy filozofii antycznych zawarte w utworze.
Pieśń skierowana została do postaci, która współczesnemu czytelnikowi może wydawać się zupełnie anonimowa. Możliwość czytania utworu bez znajomości jej adresata jest dowodem na jej uniwersalność. Warto jednak zaznaczyć, że występujący w tytule Deliusz to znany na dworze Oktawiana Augusta Kwintus Deliusz – literat, którego cechą charakterystyczną była niestałość w przekonaniach, które szybko i chętnie zmieniał, przyjaciel Horacego. Wskazówki życiowe, które rzymski poeta skierował do adresata utworu, mogą odnosić się do niestałości Deliusza w poglądach i zbytnią jego emocjonalność, ale nie stanowią one jedynego kontekstu utworu.
Pieśń „Do Deliusza” posiada budowę stroficzną, składa się z siedmiu strof, z których każda posiada cztery wersy.
Utwór prezentuję rodzaj liryki zwany liryką zwrotu do adresata – w początkowych partiach utworu podmiot liryczny przemawia bezpośrednio do Deliusza, by stopniowo – w ostatnich wersach – wypowiadać się w liczbie mnogiej, przy pomocy zaimka osobowego „my”. Jest więc to utwór opisowo-refleksyjny, w którym na podstawie zwrotu do adresata wysnuwane są prawdy ogólne.
W pieśni pojawia się nagromadzenie epitetów („podziemna urna”, „wieczne wygnanie”) oraz metafor odnoszących się tematycznie do śmierci, mitologii (trzy Parki) i apostrofa, która w pierwszej strofie wprowadza czytelnika w tematykę utworu.
Podmiot liryczny zaleca Deliuszowi, by nie kierował się w życiu nagłymi emocjami, o czym czytający może dowiedzieć się już na podstawie pierwszej strofy utworu:
Opanowany w godzinie klęski
i obcy szałom radości
takim pamiętaj być zawsze
na zgon skazany Deliuszu
Epitet „na zgon skazany Deliuszu” podkreśla egzystencjalny charakter utworu – jego adresat, podobnie jak każdy człowiek, jest istotą śmiertelną. W tych słowach podmiot liryczny napomina odbiorcę swojej pieśni, by poskramiał zbędne emocje, które w ostatecznym rachunku będą znaczyły naprawdę niewiele. Podmiot liryczny podkreśla, by poskramianie zbytnich uniesień towarzyszyło Deliuszowi w każdym czasie:
Pamiętaj o tym czy smutnie mija
każdy dzień życia czy święto
leżąc na trawie w ustroniu
pijesz starego falerna
a więc niezależnie od tego, czy nastał czas melancholii, czy zabawy. Dla jeszcze większego uwydatnienia swojej rady podmiot liryczny posługuje się odniesieniem do przyrody – chcąc podkreślić kruchość istnienia i przemijalność czasu zadaje pytanie retoryczne dotyczące przyczyn, dla których „szara sosna i biała topol” splatają swoje liście.
Podmiot liryczny zwraca również uwagę na nieistotną z perspektywy egzystencji skłonność do gromadzenia majątków i podporządkowywania swojego życia gromadzeniu fortuny:
Ustąpisz z wszystkich gruntów nabytych
i z willi nad płowym Tybrem
ustąpisz i górę złota
zgarnie po tobie kto inny
Wersy te przypominają o równości każdego człowieka wobec śmierci. W średniowieczu podobne zagadnienie obrazowane będzie przy pomocy motywu danse macabre – tańca śmierci, w którym to Śmierć w tanecznym korowodzie prowadzi przedstawicieli wszystkich stanów niezależnie od ich pozycji, bogactw i wieku.
Trzy najważniejsze zagadnienia mieszczące się w tematyce pieśni: przemijanie, poskramianie nadmiernych emocji oraz kierowanie się w życiu zasadami harmonii, kierują uwagę ku dwóm podstawowym antycznym szkołom filozoficznym, do których odniesienia często pojawiają się w twórczości Horacego – stoicyzmu i epikureizmu.
Stoicyzm, czyli zachęta do kierowania się w życiu równowagą emocjonalną, pojawia się w pieśni „Do Deliusza” od pierwszej strofy. Zgodnie z zasadą złotego środka podmiot liryczny zachęca, by nawet w czasie największych radości lub największego smutku starać się zachować pomiędzy emocjami harmonię. Odniesienie do filozofii epikurejskiej zaobserwować możemy w następujących wersach:
Tu wina wonne olejki róże szybko więdnące każ znosić
dopóki starczy dobytku
i czarnej nici trzech Parek
W ten sposób podmiot liryczny przypomina, by niezależnie od okoliczności poszukiwać w życiu radości i cieszyć się chwilą (zgodnie z sentencją carpe diem). Odniesienie do nici trzech Parek sygnalizuje nieuchronność ludzkiego losu – Parki, inaczej Mojry, były mitologicznymi kobietami, które plotły nici życia człowieka. Gdy nadchodził kres ziemskiego bytowania jednostki na świecie, przecinały konkretną nić. Zatem metafora „dopóki starczy dobytku i czarnej nici trzech Parek” oznacza, by cieszyć się życiem dopóki człowiek posiada ku temu możliwości a jego czas – czas życia – nie jest jeszcze przesądzony.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.