Dramat romantyczny łamie zasady dramatu klasycznego. Jest przeznaczony do czytania, a nie wystawiania na scenie. Twórcy romantyczni inspirowali się dramatem szekspirowskim (elżbietańskim). Przykładem takiego utworu jest „Balladyna” Juliusza Słowackiego.
Twórcy dramatów romantycznych nie przestrzegali zasady trzech jedności (miejsca, czasu i akcji), charakterystycznej dla dramatu klasycznego. Podobnie jest w przypadku „Balladyny”. Wydarzenia nie rozgrywają się w przeciągu jednej doby, ale czterech dni. Filon, podczas zeznań, informuje że od zabójstwa Aliny minęły trzy dni i noce. Między aktem I i II upływa noc, którą Kirkor spędza w chacie Wdowy. Rankiem dochodzi do zabójstwa Aliny, a niedługo później Balladyna bierze ślub z Kirkorem. Akt III rozpoczyna się rankiem trzeciego dnia. Akt IV obejmuje noc tego samego dnia. Na zamku ma miejsce uczta. Walki pod Gnieznem, opisane w akcie IV, odbywają się czwartego dnia. W dramacie klasycznym wszystkie wydarzenia rozgrywają się w tym samym miejscu. W utworze Słowackiego akcja obejmuje kilka różnych lokalizacji, co wpływa na utrudnione wystawianie dzieła na scenie. Należą do nich: okolice jeziora Gopło, dom Wdowy, las, zamek Kirkora, zamek w Gnieźnie oraz mury Gniezna. Nie zachowano również zasady jedności akcji. Oprócz wątku głównego - losów Balladyny, obecne są wątki poboczne (wątek Pustelnika i korony Lecha, miłości Goplany do Grabca, wędrownego poety Filona).
W utworze pojawia się także synkretyzm gatunkowy. „Balladyna” to dramat, ale posiada również cechy ballady. Twórcy romantyczni traktowali gatunki literackie w swobodny sposób, łącząc je ze sobą. Utwór posiada cechy typowe dla dramatu. Tekst główny składa się z dialogów i monologów bohaterów. Pojawiają się również didaskalia, opisujące miejsce akcji, wygląd bohaterów i ich zachowanie. W dramacie nie ma narratora ani podmiotu lirycznego. Wydarzenia są więc opisane w obiektywny sposób, ich ocena jest zadaniem czytelnika. Charakterystyczną cechą dramatu jest również tragizm postaci. W przypadku Balladyny, nie wynika on jednak z wiszącego nad nią fatum, ale jej wyborów - świadomego podążania ścieżką zła i zbrodni. Utwór posiada również elementy ballady. Wydarzenia realistyczne przeplatają się z fantastycznymi. Słowacki inspirował się wierzeniami ludowymi oraz legendami, co jest typowe dla twórców epoki romantyzmu. Losy Balladyny przeplatają się z historią Pustelnika, wygnanego Popiela III i legendą o koronie Lecha. Jezioro Gopło zamieszkuje nimfa Goplana, odpowiednik słowiańskiej rusałki.
Jedną z charakterystycznych cech dramatu romantycznego jest złamanie zasady decorum. W czasach antycznych, treść musiała odpowiadać formie. Tragedie były więc pisane podniosłym stylem wysokim, a komedie - bardziej swobodnym stylem niskim. W dramacie romantycznym wykluczające się kategorie estetyczne łączą się ze sobą. W dramacie Słowackiego pojawiają się elementy komiczne (np. historia nadużywającego alkoholu Grabca) oraz tragiczne (okrutne postępowanie Balladyny, dyktowane żądzą władzy). W utworze pojawia się również groteska, Kirkor postanawia wybrać żonę na podstawie wyników konkursu zbierania malin. Podczas niewinnej rozrywki dochodzi jednak do zbrodni, Balladyna morduje swoją siostrę, aby odebrać jej dzban pełny owoców.
Groteska przeplata się w dramacie z ironią. Postacie przedstawione w utworze są zaledwie marionetkami w rękach losu. Wydaje im się, że kształtują własną przyszłość, ale są bezradni wobec Boga i natury. Balladyna nie zostaje pokonana przez żadnego z ludzi, razi ją piorun. Świat przedstawiony w dramacie jest pełny absurdów. Słowacki przedstawił założenia literatury romantycznej w krzywym zwierciadle. Charakterystyczną cechą dramatu romantycznego jest również połączenie elementów realistycznych i fantastycznych. Postaci, należące do świata nadprzyrodzonego, wciąż ingerują w ludzki los. Goplana zakochuje się w człowieku - Grabcu. Nimfa w towarzystwie swoich sług - Skierki i Chochlika, zmienia bieg wydarzeń, próbuje zdobyć Grabca, każe go za niestałość, jest także świadkiem zbrodni Balladyny. Istoty nadprzyrodzone uznają jednak wyższość Boga. Goplana odlatuje, zostawiając mu ukaranie grzesznych ludzi.
W dramacie romantycznym sceny monumentalne przeplatają się z lirycznymi i kameralnymi. Twórcy antyczni jednocześnie umieszczali na scenie maksymalnie trzech aktorów. Te ograniczenia wynikały z przeznaczenia utworów - starożytne dramaty musiały być możliwe do wystawienia w teatrze. Utwór kończy epilog, w którym publiczność wyrzuca ze sceny dziejopisa Wawela. W dramacie pojawia się również scena uczty. Charakterystyczną cechą dramatu romantycznego jest też obecność niezależnych od siebie lub luźno powiązanych epizodów. Obok tragicznej historii Balladyny, w utworze pojawia się np. wątek Filona, poety poszukującego idealnej miłości.
Charakterystyka bohaterów nie jest zbyt rozbudowana. Każda z postaci uosabia pewną postawę lub ideę. Bohaterowie nie są rozdarci wewnętrznie, nie przechodzą widowiskowej przemiany. Kirkor to honorowy rycerz, Alina jest uosobieniem prostej, cnotliwej dziewczyny, Filon - poetycką wyobraźnię i oderwanie od rzeczywistości, a Balladyna - żądzę władzy. Bohaterowie muszą dokonywać trudnych wyborów, co wprowadza elementy tragizmu. Balladyna zdaje sobie sprawę, że powinna kochać matkę, ale chęć ukrycia prawdy o swojej tożsamości jest silniejsza. Alina jest skromną, oddaną córką, jednak marzy o małżeństwie z zamożnym księciem. Tego typu dylematy sprawiają, że bohaterowie są niejednoznaczni i interesujący.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.