Konrad Wallenrod to główny i tytułowy bohater powieści poetyckiej Adama Mickiewicza. Mężczyzna staje w życiu przed bardzo trudnym wyborem między osobistym szczęściem a dobrem ojczyzny. Wallenrod jest postacią trudną do jednoznacznej oceny moralnej. Na podstawie jego życiorysu można stwierdzić, że jest bohaterem tragicznym.
Akcja powieści opiera się na konflikcie tragicznym, wywodzącym się z literatury antycznej. Bohater musi dokonać wyboru między dwoma równorzędnymi racjami. Jego postępowanie jest jednak skazane na porażkę. Obydwa rozwiązania są niekorzystne i przynoszą negatywne konsekwencje. Los Konrada Wallenroda jest naznaczony koniecznością dokonywania trudnych wyborów. Prześladują go wyrzuty sumienia, jest rozdarty wewnętrznie. Wallenrod to bohater romantyczny, najważniejszą rolę w jego życiu odgrywa ojczyzna, ale jest zdolny również do gorącej miłości. Niestety, okazuje się że nie można połączyć ze sobą prywatnego szczęścia i dbałości o ojczyznę. Rozdarcie wewnętrzne Wallenroda stanowi główny wątek powieści.
Los Wallenroda jest tragiczny już od czasów dzieciństwa. Jako mały chłopiec został porwany z litewskiej wsi przez Krzyżaków. Wychował się na dworze wielkiego mistrza Winricha von Kniprode, który pokochał go, jak syna. Chłopcu nadano imię i nazwisko Walter Alf. Wielki mistrz chciał wychować go na dobrego rycerza. Na dworze znajdował się jednak również stary litewski wajdelota, który zaszczepił w Walterze miłość do ojczyzny. Mimo miłości wielkiego mistrza, w duszy Alfa narodziły się nienawiść do Niemców i chęć zemsty.
Wajdelota powiedział mu, że jedyną bronią niewolników jest podstęp. Jest to nawiązanie do motta powieści, pochodzącego z utworu Machiavellego „Książę” („Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walki… trzeba być lisem i lwem”). To wajdelota ukształtował osobowość Waltera. Chłopiec stał się patriotą i zdał sobie sprawę, że nie będzie walczył z zakonem krzyżackim otwarcie i honorowo. Gdy nie można być dumnym lwem, należy zostać przebiegłym lisem. Mimo ostrzeżeń wajdeloty, Walter podczas bitwy odwraca się od Krzyżaków, którzy go wychowali i przechodzi na stronę Litwinów.
Najważniejszym dylematem, któremu czoła musi stawić Walter Alf, jest wybór między miłością do kobiety a obowiązkiem wobec ojczyzny. Mężczyzna przez krótki czas jest szczęśliwy, bierze ślub z Aldoną, córką litewskiego księcia Kiejstuta. Nie potrafi jednak cieszyć się małżeństwem, ponieważ Litwa ponosi klęski w bitwach z Krzyżakami. Walter musi dokonać wyboru między osobistym szczęściem a dobrem ojczyzny. Bohater nie może jednocześnie pozostać wierny miłości do kobiety i Litwy. Nie ma pewności, czy jego poświęcenie dla dobra ojczyzny odniesie pożądany skutek ani czy potomni docenią jego czyny. Zdaje sobie sprawę, że jeśli odejdzie od żony, skaże na cierpienie nie tylko siebie, ale też Aldonę.
Z sytuacji, w której znalazł się Walter, nie ma więc dobrego wyjścia. Ideały patriotyczne, zaszczepione w dzieciństwie przez wajdelotę, okazują się silniejsze. Walter nie jest w stanie porzucić ojczyzny dla swojego prywatnego szczęścia. Postanawia poświęcić się dla wyższego dobra i opuścić żonę. Czeka go życie pełne fałszu i tęsknoty. Aldona również ponosi konsekwencje tej decyzji. Walter zwraca jej wolność, każe znaleźć szczęście u boku innego mężczyzny. Kobieta jest jednak wierna mężowi, postanawia udać się do klasztoru. Bohater musi żyć z wyrzutami sumienia. Jest świadomy, że zadał cierpienie najbliższej osobie.
Na skutek skomplikowanej intrygi, Walter Alf, przedstawiający się jako Konrad Wallenrod, wstępuje do zakonu krzyżackiego i zostaje wielkim mistrzem. Towarzyszy mu wierny wajdelota, znany wśród Krzyżaków jako mnich Halban. Życie w zakonie jest dla Konrada udręką. Bohater nie może ujawnić swojej prawdziwej tożsamości, musi ukrywać nienawiść do Krzyżaków. Gdy Konrad zdecydował, że poświęci się dla ojczyzny, wybrał życie w obłudzie i zakłamaniu. Jest więc wyalienowany, ponury i zamknięty w sobie. Niechętnie bierze udział w biesiadach, a po alkoholu całkowicie traci panowanie nad sobą. Codziennie odwiedza jednak Aldonę, która kazała się zamurować w wieży w pobliżu zamku krzyżackiego, ale nie może nikomu wyjawić jej tożsamości. Wallenrod zwierza się wyłącznie wajdelocie i żonie. Nikt inny nie może poznać jego rozterek.
Wallenrod jest wciąż nękany wyrzutami sumienia, ze względu na metodę walki, którą wybrał. Jako niewolnik musi posługiwać się podstępem. Nie może walczyć otwarcie i honorowo, dlatego traci honor rycerski. Bohater świadomie skazuje dowodzone przez siebie wojsko krzyżackie na zgubę. Osiąga swój cel - ratuje ukochaną Litwę przed zakonem. Musi jednak dopuścić się zdrady, tracąc honor i godność.
Postępowania Konrada jest także niezgodne z religią chrześcijańską. Wallenrod kieruje się nienawiścią do Krzyżaków i chęcią zemsty, zapominając o boskim przykazaniu miłości bliźniego. Bohater wywiązuje się z obowiązku wobec ojczyzny, ale doprowadza się do upadku. Zostaje skazany na śmierć przez sąd kapturowy, jest już za późno, aby odnaleźć szczęście u boku Aldony. Walter Alf dopuszcza się więc ostatniego grzechu, popełnia samobójstwo. Przez wszystkie swoje rozterki i wątpliwości, Wallenrod jest interesującym, skomplikowanym bohaterem. Mimo niegodnych metod walki, do których się ucieka, wywołuje głównie współczucie. Jest postacią tragiczną, umieszczoną przez historię w sytuacji, pozbawionej dobrego wyjścia.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.