Utwór Leopolda Staffa „Kowal” wyróżnia się na tle poezji młodopolskiej. Poeta odcina się od dekadentyzmu i niechęci do podejmowania działania. Tytułowy kowal jest człowiekiem silnym, stworzonym do ciężkiej pracy, a nie bezowocnych przemyśleń.
Wiersz został wydany w debiutanckim tomiku Leopolda Staffa „Sny o potędze” w 1901 roku. Cały zbiór jest utrzymany w duchu postawy witalistyczno-aktywistycznej. Poeta silnie inspirował się filozofią Nietzschego, w utworach pojawiają się postaci herosów, posiadających nieograniczoną moc. Tytułowy kowal jest przykładem nietzscheańskiego nadczłowieka (Übermensch). Jest to istota twórcza, dysponująca wyjątkową potęgą, która potrafi w pełni wykorzystywać każdą chwilę. Nadczłowieka nie dotyczą żadne normy moralne. Nietzsche uważał za nadludzi niektóre postaci historyczne takie, jak Aleksander Wielki, Cezar Borgia czy Napoleon, ponieważ dokonali oni niezwykłych czynów przez zwycięstwo nad swoimi słabościami. Ta koncepcja Nietzschego posiada złą sławę, głównie ze względu na wykorzystywanie jej przez nazistów, w celu usprawiedliwienia swoich zbrodniczych czynów.
Staff czerpał również z mitologii greckiej, a w szczególności z historii boga Hefajstosa. Był on opiekunem kowali i rzemieślników oraz ognia. Hefajstos nie mieszkał na Olimpie, a wewnątrz wulkanu Etna, gdzie zajmował się wykuwaniem zbroi dla innych bogów. W pracy towarzyszyli mu cyklopi, istoty o ogromnej sile, ale znikomej inteligencji. Na początku swojej twórczości, Staff propagował postawę aktywną, pełną witalności i energii do działania.
Poeta w swojej twórczości często czerpał ze wzorców klasycznych. Przykładem takiej inspiracji jest również wiersz „Kowal”. Ma on tradycyjną formę sonetu włoskiego. Utwór składa się z dwóch strof czterowersowych i dwóch strof trzywersowych. Poeta zastosował podział sonetu na część opisową, która zawiera dwie pierwsze zwrotki oraz filozoficzno-refleksyjną, składającą się ze zwrotki trzeciej i czwartej. Wiersz został napisany trzynastozgłoskowcem. Poeta zastosował układ rymów krzyżowych i parzystych (abab cdcd eff egg).
Utwór należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Pojawiają się więc czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednie zaimki („piersi mej”, „wyrzucam”, „w nią walę”, „wykonać mi trzeba”). Podmiot liryczny to tytułowy kowal, który w swojej ciężkiej pracy dąży do perfekcji. W strofie trzeciej i czwartej obecne są elementy liryki inwokacyjnej, osoba mówiąca zwraca się do swojego serca, zastosowano apostrofy („gdy ulegniesz, serce”, „w pył cię rozbiją pięści”, „bo lepiej giń”).
Wypowiedź podmiotu lirycznego jest dynamiczna, pojawiają się liczne środki stylistyczne. Obecne są epitety, nadające sonetowi plastyczność („kruszców drogocennych”, „stalowe kowadło”, „radosnej otusze”, „serce hartowne”, „gromy potworne”, „chorej niemocy”). Pojawiają się również metafory („bezkształtną masę kruszców drogocennych, które zaległy piersi mej głąb nieodgadłą”, „grzmotem młota w nią walę w radosnej otusze”, „z tych kruszców dla siebie serce wykuć muszę, „lepiej giń, zmiażdżone cyklopowym razem”), porównania („jak wulkan z swych otchłani wyrzucam bezdennych”) i wyliczenia („serce hartowne, mężne, serce dumne, silne”). Podmiot liryczny przeżywa silne emocje, obecne są wykrzyknienia („W pył cię rozbiją pięści mej gromy potworne!”).
Utwór jest jednym z najsłynniejszych wierszy Staffa, został nazwany młodopolską „Odą do młodości”. Poeta nie zgadzał się z pesymistycznymi i katastroficznymi nastrojami, towarzyszącymi zakończeniu wieku XIX.
Podmiot liryczny, będący tytułowym kowalem, zajmuje się codzienną pracą w swoim zakładzie. Przypomina greckiego boga Hefajstosa. Staff łączy w swoim utworze elementy kilku filozofii i idei. Osoba mówiąca przedstawia dynamiczny obraz ciężkiej pracy kowala. Podmiot liryczny podejmuje się nietypowego zadania, musi wykuć dla siebie serce. Twardy człowiek musi mieć niezniszczalne, stalowe serce, którego nie złamią żadne przeciwności losu. Kowal wyrzuca ze swojego wnętrza bezkształtną masę, w którą uderza młotem, aż osiągnie swój cel. Podmiot liryczny jest wytrwały i zdeterminowany. Mimo fizycznego zmęczenia, czuje radość i ekscytację, ponieważ wie, jaki będzie finał jego wysiłków.
W drugiej części sonetu, kowal zwraca się do swojego serca. Ostrzega je, że jeśli pęknie po uderzeniu ciężkim młotem, rozbije je na drobny pył. Podmiot liryczny woli sam zniszczyć własne serce, jeżeli okaże się ono zbyt słabe, niż miałby to zrobić ktoś inny. Kowal nie chce okazać słabości, pozbędzie się tworzonego przez wiele godzin dzieła, jeśli nie spełni jego wymagań. Stworzenie serca to dla podmiotu najwyższy priorytet, do którego będzie dążył za wszelką cenę.
Kowal nie popada w marazm, ale wciąż goni swoje ideały. Posiada cechy nietzscheańskiego nadczłowieka, który zamierza stworzyć serce godne silnej, wyjątkowej jednostki. Staff odrzuca młodopolski dekadentyzm, chce zmotywować czytelnika do działania, ponieważ tylko walka z własnymi słabościami zapewnia rozwój. Na przykładzie rzemieślnika poeta ukazuje konieczność pracy nad sobą i dążenia do doskonałości.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.