Leopold Staff, fot: autor nieznany, źródło: Wybór Poezyi Leopolda Staffa, polona.pl
Utwór Leopolda Staffa „Ogród przedziwny” łączy tendencje klasycystyczne z modernistycznym symbolizmem. Tytułowy ogród stanowi metaforę ludzkiego życia. Wiersz jest pełen spokojnej afirmacji świata, ze wszystkimi jego wadami.
Spis treści
„Ogród przedziwny” otwiera zbiór „Uśmiechy godzin”, wydany w 1910 roku. Staff sięgnął po wyciszoną, spokojną tonację, która wyróżnia tom od poprzednich dzieł poety, pełnych żywiołowej ekspresji i dekadenckiej melancholii. Leopold Staff jest uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców XX wieku. Debiutował w epoce Młodej Polski, tworzył także w czasie dwudziestolecia międzywojennego, II Wojny Światowej oraz w okresie powojennym. Poeta przeszedł więc kilka faz, kształtując swój światopogląd i poszukując własnej tożsamości. Utwór „Ogród przedziwny” stanowi zapowiedź etapu franciszkańskiego w twórczości Staffa. Jest pełen afirmacji rzeczywistości i poszukiwania harmonii na łonie natury.
Wiersz ma klasyczną, regularną formę. Składa się z sześciu czterowersowych strof. Większość wersów liczby po osiem zgłosek. Pojawiają się rymy krzyżowe. Utwór przypomina formą ludową piosenkę, ze względu na dokładne rymy, krótkie wersy oraz czterowersowe strofy.
Wiersz należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Wypowiada się w imieniu swoim oraz innych ludzi, zamieszkujących świat, czyli „ogród przedziwny”. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej i mnogiej oraz odpowiednich zaimków („mieszkam”, „uśmiech nam z oczu świeci”, „ucząc nas”, „pielęgnujem”).
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Najważniejszą rolę odgrywają epitety („rannym powiewem”, „dobrą nowiną”, „ule bartnicze”, „wodotrysk dziwny”). Zastosowano też metafory („uśmiech nam z oczu świeci”) oraz porównania („wodotrysk bije tu dziwny, co śpiewa, jak śmiech i łkanie”, „krzew nad nim rośnie oliwny cichy jak pojednanie”, „duszą, jak trawa, był prosty”). Wiersz ma formę rozbudowanego wyliczenia, podmiot liryczny wymienia kolejne elementy tytułowego „przedziwnego ogrodu”. Pojawiają się również archaizmy („żywim”, „pielęgnujem”, „jeno”) i przerzutnie.
Tytułowy ogród jest metaforą ludzkiego życia. Podmiot liryczny jest pełen pokory, przyjmuje los takim, jaki jest. Wykazuje postawę afirmacji i uwielbienia do otaczającego go świata. Wymienia kolejne cudowne rośliny i zwierzęta, które znajdują się w ogrodzie. Symbolizują jasne strony rzeczywistości, na których skupia się osoba mówiąca. W ogrodzie rosną kwiaty, świeci słońce, ludzie muszą pracować, ale czerpią ze swoich obowiązków satysfakcję i szczęście.
Utwór został utrzymany w konwencji sielanki. Widoczny jest wpływ filozofii św. Franciszka z Asyżu, który głosił życie w harmonii z naturą oraz miłość do wszystkich stworzeń. Podmiot liryczny cieszy się bliskością natury, stara się naśladować zwierzęta i rośliny. Pszczoły mogą uczyć człowieka pracowitości, a trawa - prostoty. W ogrodzie mieszkają też ptaki, każdego ranka budzące ludzi swoim śpiewem. Mieszkańcy żyją w zgodzie z odwiecznym cyklem natury.
Przedstawiony w utworze obraz ogrodu jest realistyczny. To sposób patrzenia na codzienne zjawiska i przedmioty sprawia, że stają się wyjątkowe. Podmiot liryczny potrafi czerpać z życia radość, doceniać wszystko, co go otacza. Osoba mówiąca nie idealizuje świata, wie że posiada również wady. Dobro nieustannie przeplata się ze złem. Podmiot liryczny wspomina więc o konieczności ciągłej pielęgnacji trawnika, na którym wyrastają chwasty i oset, symbolizujące zło i nieszczęścia.
Piękno ogrodu jest wynikiem ludzkiej pracy. Podobnie jest z życiem, moralne postępowanie wymaga wysiłku. Ludzka egzystencja jest nierozerwalnie związana z cierpieniem, które symbolizują kolce róży. Ludzie starają się go unikać, obwiązują materiałem łodygi kwiatów. Podmiot liryczny nie krytykuje takiego działania, w naturze człowieka leży unikanie nieszczęść. Nie można jednak robić tego za wszelką cenę, osoba mówiąca akceptuje wszystkie ciemne strony ludzkiej egzystencji.
Osoba mówiąca jest przekonana, że na świecie jest więcej dobra, niż cierpienia. Kwiaty symbolizują piękno, które cieszy oczy, ale jest ulotne, dlatego trzeba je doceniać. W ogrodzie obecne są również dzieci, będące uosobieniem niewinności i spontaniczności. Osoba mówiąca stara się mieć w sobie coś z dziecka, cieszyć się z małych rzeczy i z ekscytacją odkrywać świat. Ogród żyje i rozwija się, dzięki wodzie, która stanowi symbol witalności. Świat rozwija się, dzięki energii i zapałowi ludzkości. W ogrodzie panuje harmonia, każdy wywiązuje się ze swoich obowiązków. Symbolem pokoju jest krzew oliwny. Mieszkańcy ogrodu nie muszą martwić się o byt, czerpią z darów natury. Pszczoły oznaczają dostatek, którym cieszą się ludzie, szanujący prawa natury.
Podmiot liryczny jest świadomy nieuchronnego przemijania, dlatego docenia każdą chwilę. Przedstawia harmonijną wizję życia, w którym przychodzi czas na radość oraz cierpienie. Człowiek nie powinien być bierny, ale każdego dnia starać się kreować otaczającą go rzeczywistość.
Aktualizacja: 2024-06-27 21:45:19.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.