Józef Korzeniowski to pisarz dziś zapomniany, ale niezwykle ceniony przez współczesnych mu odbiorców. W dobie romantyzmu jego dramaty były porównywane z dziełami Aleksandra Fredry. Obecnie jego najbardziej znaną powieścią pozostaje „Kollokacja”. Dotyczy ona sporu o wieś Czaplińce, która pozostaje w rękach wielu właścicieli. Majątki te stara się odkupić sprytny prezes, a jego córka zakochuje się w synu jednego z tych właścicieli, Józefie Starzyckim. W dziele pojawia się wiele motywów literackich.
Spis treści
Najważniejszy w dziele „Kollokacja” pozostaje motyw długu i należności. To właśnie narzędzie, które prezes wykorzystuje do skupowania majątków. Współpracuje w tym celu z Żydem Szlomą, który udziela ludziom kredytów na wiele towarów, które oni chętnie zaciągają u niego, choć nie mają szans na ich spłatę. W chwili finansowych kłopotów zjawia się prezes, który najpierw uprzejmie oferuje pomoc, a potem wykorzystuje to jako przymus do odsprzedania mu zadłużonego majątku. Dług jest tutaj narzędziem kontroli i podstawą rodzącego się kapitalizmu, który już u swego zarania niszczył ludzkie życia.
W dziele istotny jest też motyw miłości, jaka narodziła się między panną Kamilą a Józefem Starzyckim. Pojawia się ona po pierwszym spotkaniu i jest czysta oraz bezinteresowna. Z czasem to uczucie również staje się przedmiotem interesów prezesa, a jego córka zostaje wykorzystana do załatwiania jego spraw, na przykład poprzez stosowne małżeństwo. Kamila nie zgadza się na to, a gdy jej ojciec umiera, może sama zadecydować o swoim losie. Podąża więc za głosem serca i wychodzi za mąż za Józefa.
W dziele Korzeniowski wykorzystuje też motyw Żyda w postaci Szlomy. Pomaga on prezesowi i udziela ludziom kredytów na towary, przez co wpędza ich w długi, a sam się bogaci. Interesy Szlomy są zatem dość stereotypową realizacją tego motywu. Żyd po śmierci prezesa pomaga jednak jego córce, Kamili, w zwracaniu majątków ich właścicielom, gdyż pragnie się poprawić i odkupić swoje winy.
W dziele pojawia się też motyw sporu i konfliktu, do jakiego dochodzi między dziedzicami wsi Czaplińce a prezesem. Ich interesy stoją ze sobą w sprzeczności, a prezes nie cofnie się przed niczym, by wykorzystać swoją przewagę i zrealizować postawiony sobie cel. Powstrzymuje go przed tym dopiero śmierć. Prezes z powodu majątku wchodzi również w konflikt z własną córką, która nie popiera jego działań i nie zamierza mu w tym pomagać. Konflikt realizuje się też w pojedynku Józefa z Henrykiem.
W dziele pojawia się też motyw sprawiedliwości. Działania prezesa są niesprawiedliwe i niemoralne, a te, które mają go powstrzymać, są już odpowiednie. Widoczna jest także niesprawiedliwość między prezesem a mieszkańcami wsi, którzy nie są w stanie powstrzymać jego działań mających na celu odebranie im własności. Ostatecznie jednak to właśnie sprawiedliwość triumfuje, a majątki wracają do swoich właścicieli po śmierci prezesa.
Korzeniowski w dziele wykorzystuje też motyw śmierci. Umiera prezes, który wcześniej jest przekonany, że choroba i rychły zgon to kara boska za to, jak postępował za życia w sprawie wsi Czaplińce i jak skrzywdził innych.
Aktualizacja: 2025-10-29 14:20:34.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.