„Kollokacja” to najlepiej znana powieść z dorobku zapomnianego niemal dzisiaj pisarza doby romantyzmu, czyli Józefa Korzeniowskiego. Opowiada ona o miłości szlachcica, Józefa Starzyckiego, do córki podstępnego prezesa, panny Kamili. W tle rozgrywa się spór o wieś Czaplińce, która ma wielu dziedziców, a prezes próbuje przejąć ich majątki. Korzeniowski wątek romansowy wykorzystał do poruszenia też głębszej i bardziej zróżnicowanej problematyki.
Spis treści
W dziele Korzeniowski prezentuje między innymi problematykę nierówności społecznych. Kamila i Józef Starzycki nie pochodzą z tego samego stanu, zatem ich związek jest postrzegany jako mezalians, do którego nie może dojść. Z kolei prezes wykorzystuje swoją pozycję i majątek do przejmowania majątków innych rodzin. Jego przewaga daje mu taką możliwość, co mężczyzna skwapliwie wykorzystuje. Nierówności społeczne definiują zatem życie bohaterów i to, do jakich aspiracji mogą oni dążyć w swoim życiu, co jest także z góry określone przez ich urodzenie.
Korzeniowski na podstawie relacji Józefa i Kamili ukazał również problematykę miłości. Uczucie, jakie rodzi się między dwojgiem młodych bohaterów, jest zakazane, nie mogą oni być ze sobą. Mimo to miłość ich pochłania i skłania do podejmowania różnych, niekiedy ryzykownych decyzji. Wydawać by się mogło, że ich uczucie pozostanie niespełnione, jednak śmierć ojca Kamili otwiera dziewczynie drogę do wolności i do podejmowania własnych decyzji. Decyduje się ona zatem pójść za głosem serca i związać się z Józefem. Młodzi otrzymują błogosławieństwo rodziny Józefa i ostatecznie mogą być wreszcie razem, zgodnie ze swymi uczuciami.
„Kolokacja” to także powieść o relacjach rodzinnych. Ojcowie wymuszają posłuszeństwo na swoich dzieciach, a ojciec Kamili chce ją wykorzystać do pomnażania własnego majątku. Rodzina Starzyckich jest ukazana jako ostatnia, porządna rodzina z wartościami. Z kolei cnota cierpliwości ostatecznie ma prowadzić do osiągnięcia szczęścia w życiu rodzinnym. Na podstawie postaci Henryka i jego pretensji do matki autor krytykuje również współczesne metody wychowywania dzieci. Rodzina jest jednak głównie u Korzeniowskiego opisywana jako opoka.
W tekście podjęto także problematykę żydowską. Żydzi są pokazani jako wykonawcy okrutnego planu prezesa. Pomagają mu poprzez sprzedawanie wielu towarów na kredyt mieszkańcom wsi Czaplińce. W ten sposób wpędzają mieszkańców w długi, a prezes dzięki temu wykupuje ich majątki. Szloma z kolei zajmuje się sprawami prezesa, pomaga Kamili, a nawet organizuje pogrzeb jej ojca. Relacje polsko-żydowskie są tu zatem opisane jako złożone i skomplikowane.
W dziele Korzeniowski poruszył problematykę narodzin polskiego kapitalizmu i tego, w jaki sposób niszczył on odwieczne wartości, jakie niegdyś przyświecały społeczeństwu. Krwiożerczy prezes nie zawaha się przed manipulowaniem ludźmi, grożeniem im i wpędzaniem ich w długi, by osiągnąć własny cel i zdobyć cały majątek, i w ten sposób pomnożyć własne bogactwa. Jest on w stanie wykorzystać do tego nawet własną córkę i wydać ją odpowiednio za mąż. Kapitalizm w ujęciu Korzeniowskiego opiera się przede wszystkim na wyzysku i ogromnej niesprawiedliwości społecznej, co stało się przepowiednią dotyczącą tego, w jaką stronę rozwijał się ten system.
Aktualizacja: 2025-10-29 13:33:13.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.