„Imię róży” to powieść kryminalna autorstwa Umberta Eco. Opowiada historię z pewnego włoskiego opactwa, w którym dochodzi do serii tajemniczych zgonów. Okazuje się, że są one powiązane z ukrytą księgą. W dziele Eco wykorzystał wiele ciekawych motywów literackich.
Spis treści
Akcja utworu rozgrywa się w opactwie, a bohaterami są osoby duchowne, zatem nie dziwi, że w dziele niezwykle ważny pozostaje motyw wiary i religii. Religia chrześcijańska definiuje całe życie bohaterów powieści. Próbują oni zrozumieć jej istotę, to, co ją określa, a każdy z nich postrzega ją inaczej. Przykładowo stary Jorge uważa, że skoro w Biblii nie wspomniano śmiechu, to nie przystoi on człowiekowi wierzącemu. Z tego powodu ukrywa drugi tom „Poetyki” Arystotelesa, który dotyczy właśnie komedii, co ostatecznie prowadzi do zniszczenia całego klasztoru. Religia wyznacza też, co jest dozwolone, a co nie. Mnisi, którzy grzeszą, odczuwają z tego powodu wyrzuty sumienia. Autor porusza również inne aspekty wiary, między innymi pytanie, czy duchowni powinni żyć w ubóstwie i zrezygnować z przywilejów; pojawia się też zagadnienie sekt i fanatyzmu. Motyw wiary stanowi tym samym fundament utworu, na którym opierają się pozostałe wątki.
W dziele opisano śledztwo dotyczące morderstw w klasztorze, zatem obecny jest w nim także motyw śmierci. Śmierć jest gwałtowna i przerywa życie nagle: to między innymi samobójstwo, zatrucie czy roztrzaskanie głowy. Duchowni nie umierają w spokoju i ze starości. Dla osób związanych z religią nie jest ona jednak końcem, lecz przejściem do kolejnego etapu. Tajemnicze zgony muszą zostać wyjaśnione, gdyż paraliżują życie opactwa.
Ze względu na tajemnicze morderstwa w opactwie pojawia się motyw śledztwa, które prowadzi Wilhelm z Baskerville z pomocą młodego Adsa. Duchowni przepytują mieszkańców klasztoru, stopniowo odkrywają kolejne informacje i łączą wątki. Czasem trafiają na fałszywy trop, na przykład dotyczący przepowiedni z Apokalipsy. Wilhelm ostatecznie rozwiązuje zagadkę, ale ma poczucie, że zrobił to zbyt późno. Opat wcześniej domyśla się, kto stoi za zabójstwami, i próbuje je zatuszować, lecz ostatecznie także przypłaca to życiem. Śledztwo odsłania ponadto inne tajemnice mieszkańców opactwa i pokazuje, co naprawdę dzieje się w klasztorze.
W tekście niezwykle ważny jest motyw wiedzy. Dzieło Arystotelesa zostaje ukryte, gdyż zawiera niebezpieczne treści; jego karty nasączono trucizną. Ryzyko nie powstrzymuje jednak mnichów przed dążeniem do poznania. Dla wiedzy Adelmus oddaje się Berengarowi, a inni duchowni przypłacają lekturę życiem. Wiedza staje się zatem najcenniejszą wartością, dla której gotowi są ryzykować, nawet więcej niż dla życia czy konfesyjnej ortodoksji; wiedza to także władza i potęga, na których zależy bohaterom.
Eco wykorzystuje motyw księgi — zakazanej lektury. Tom jest nasączony trucizną, więc jego czytanie kończy się dla mnichów śmiercią; od razu wiadomo też, kto po niego sięgnął. Zakazane księgi to motyw częsty i związany z religijną cenzurą. Ukrycie „Poetyki” Arystotelesa stanowi jeden z głównych wątków całej powieści.
Ponieważ postaciami powieści są duchowni, w utworze pojawia się motyw grzechu. Adelmus dopuszcza się grzechu cielesnego z Berengarem, by zdobyć wiedzę, co prowadzi go do samobójstwa z powodu wyrzutów sumienia. Młody Adso zastanawia się nad naturą grzechu i nad tym, dlaczego pewne czyny są zakazane, skoro wydają się dobre i przyjemne. Grzech ciąży nad mnichami, lecz nie powstrzymuje ich przed upadkiem.
W opactwie nieustannie trwa rywalizacja o wpływy i stanowiska, z czym łączy się motyw władzy. Pojawia się też historia walki o przywileje, bogactwa i wpływy w całym Kościele, reprezentowanym przez papieża, co pokazuje, jak szeroki był to problem wśród duchownych. Władza okazuje się dla nich równie pociągająca jak dla świeckich.
Aktualizacja: 2025-10-21 13:14:53.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.