„Pan Geldhab” to trzyaktowa komedia napisana w roku 1818, której autorem jest znany twórca epoki romantyzmu, Aleksander Fredro. Tekst opowiada o losach pewnego bogatego pana Geldhaba, który planuje wydać córkę za księcia, mimo że wcześniej obiecał jej rękę szlachcicowi o imieniu Lubomir. Ten z kolei postanawia dochodzić swoich praw, w czym pomaga mu Major. W dziele występuje wiele motywów literackich.
Spis treści
Motywem przewodnim całej komedii są pieniądze. To rzecz najważniejsza dla pana Geldhaba, który niczego nie ceni tak bardzo jak właśnie pieniędzy. Są dla niego ważniejsze od własnego honoru czy szczęścia córki. Florę wychowuje na typową córkę dorobkiewicza, zatem dziewczyna także przejmuje po ojcu upodobanie do zbytku, bogactwa i tytułów. Dlatego porzuca swojego prawdziwego ukochanego, Lubomira, i decyduje się przyjąć oświadczyny księcia. Ten jednak nie kocha Flory, lecz pragnie rozwiązać jej posagiem własne problemy finansowe. Gdy tylko otrzymuje spadek po ciotce, wycofuje się z propozycji, a Flora nie ma już szans u wzgardzonego Lubomira. Pieniądze zatem kształtują życie bohaterów komedii, najczęściej w sposób negatywny.
Fredro wykorzystuje motyw małżeństwa, jednak nie jest ono zawierane z miłości, choć była na to szansa. Flora początkowo zaręcza się z zakochanym w niej Lubomirem, ale jej ojciec szybko przyrzeka jej rękę księciu, ponieważ pragnie dzięki temu awansować społecznie. Małżeństwo jest więc narzędziem pozwalającym zawierać korzystne układy i czerpać z nich zyski. Książę zdobyłby posag Flory i w ten sposób pozbyłby się kłopotów finansowych, spłacając długi. Małżeństwo z miłości jest tu traktowane jako zbytek i coś niepotrzebnego — faktycznie liczą się bowiem pieniądze.
W komedii dużą rolę odgrywa motyw oszustwa. Geldhab oszukuje Lubomira, przyrzekając rękę Flory komuś innemu mimo wcześniejszych obietnic. Z kolei książę bez wahania oszukuje Geldhaba, gdy okazuje się, że nie potrzebuje już posagu Flory, do której nic nie czuje. Oszustwo jest tu kolejnym narzędziem do osiągania korzyści, a poza Lubomirem i Majorem nikt nie widzi w tym nic złego. Ostatecznie jednak te kłamstwa obracają się przeciwko tym, którzy z nich korzystają, ponieważ Flora i Geldhab zostają bez perspektyw małżeństwa dla dziewczyny.
Fredro korzysta z motywu miłości, która początkowo łączy Florę i Lubomira. Jednak w trakcie nieobecności mężczyzny dziewczyna decyduje się przyjąć oświadczyny innego, kierując się korzyściami majątkowymi. Miłość nie jest więc tak silna jak pieniądze i ostatecznie przegrywa — zraniony i wzgardzony Lubomir nie ma zamiaru żenić się z Florą odrzuconą przez księcia.
W tekście motyw przyjaźni objawia się głównie w relacji Lubomira i Majora. Jest ona szczera i bezinteresowna, a bohaterowie wspierają się w trudnych chwilach, takich jak dochodzenie prawdy o Florze i Geldhabie.
W dziele wyraźnie pojawiają się konsekwencje czynów Geldhaba. Jego wady zostają podkreślone, a mężczyzna musi zmierzyć się z tym, że jego córka nie wyjdzie za księcia.
Aktualizacja: 2025-10-13 16:10:39.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.