Józef Ignacy Kraszewski to autor romantycznej powieści obyczajowej z roku 1842 zatytułowanej „Ulana”. Opowiada ona o destrukcyjnej miłości chłopki, tytułowej Ulany i bogatego dziedzica i pana wsi, Tadeusza Mrozoczyńskiego. Ich uczucie nie może przetrwać ze względu na różnice w ich pochodzeniu i prowadzi do tragicznych wydarzeń. W swoim dziele Kraszewski wykorzystał wiele istotnych motywów literackich.
Spis treści
Najważniejszym motywem w powieści Kraszewskiego jest ten dotyczący romansu. Łączy on dziedzica, Tadeusza Mrozoczyńskiego i chłopkę Ulanę, żonę garncarza ze wsi należącej do rodziców Mrozoczyńskiego. Początkowo Ulana wzbrania się przed tym uczuciem, ponieważ doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że takie sytuacje kończą się tragiczne, ale wreszcie ulega i wdaje się w romans z Tadeuszem. Z czasem wszyscy się o tym dowiadują, łącznie z mężem Ulany, który w ramach zemsty podpala dwór i popełnia samobójstwo w więzieniu. Z czasem uczucie Tadeusza do chłopki słabnie i znika zupełnie w trakcie jego wyjazdu do Warszawy, gdzie mężczyzna żeni się z inną kobietą. Tragiczna miłość prowadzi zatem jedynie do rozbicia rodziny Ulany, jej samobójczej śmierci i osierocenia jej dzieci z Okseniem. Kraszewski przedstawia zatem dramatyczne konsekwencje takich relacji.
Akcja rozgrywa się na wsi przyległej do dworu Mrozoczyńskiego. W związku z tym obecny jest też motyw wiejskiego życia i trudności, z jakimi mierzył się chłop pańszczyźniany. Ciężka praca, nędza i głód to tylko jedyne sprawy, jakie gnębiły mieszkańców wsi. Okseń, mąż Ulany, był też oddalany do różnych zadań przez Tadeusza, by pan mógł swobodnie romansować z jego żoną. Wzbudziło to gniew chłopa i doprowadziło go do podpalenia dworu.
W powieści Kraszewski wykorzystał też motyw śmierci. Umierają rodzice Tadeusza, samobójstwo popełnia w więzieniu Okseń, życie odbiera sobie też odrzucona Ulana. Śmierć jest zatem stale obecna w życiu bohaterów i bywa też rozwiązaniem w niemożliwej sytuacji, takiej jak w tej, w której znaleźli się Okseń i Ulana.
Główna bohaterka, Ulana, ma męża, gdy wdaje się w romans z Tadeuszem. Oznacza to, że w powieści pojawia się motyw zdrady. Ulana początkowo wzbrania się przed tym, ale z czasem zdradza męża jawnie, zupełnie nie przejmując się jego uczuciami. Zdrada ta jednak ostatecznie prowadzi do tragedii i śmierci samej Ulany.
Okseń, mąż Ulany, jest przez nią zdradzany, zatem budzi się w nim pragnienie zemsty. Jako chłop niewiele jednak może zrobić dziedzicowi, który uwiódł jego żonę. Zemsta Oksenia ma tragiczne konsekwencje dla niego samego. Podpala on bowiem dwór, przez co trafia do więzienia, gdzie popełnia samobójstwo.
Po pożarze dworu Tadeusz zapada na zdrowiu, zatem pojawia się motyw choroby. Czuwa nad nim Ulana, jednak ten stan przywraca Tadeuszowi trzeźwość umysłu i uświadamia on sobie, że nie powinien się wiązać z Ulaną.
Motyw samotności pojawia się w przypadku Tadeusza po stracie rodziców, a także Ulany, która czeka, aż jej ukochany wróci z Warszawy.
Aktualizacja: 2025-09-27 13:01:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.