„Stara baśń” została napisana przez Józefa Ignacego Kraszewskiego w 1876 roku. Jest to historia o kształtowaniu się państwa polskiego pod rządami Piasta, który na koniec utworu zostaje władcą ludów słowiańskich. Poza nim, z postaci legendarnych pojawia się również despotyczny kniaź Popiel, który reprezentuje w utworze obce interesy, z uwagi na jego związek z Brunhildą, Niemką. Napisany przez polskiego romantyka utwór zalicza się do powieści historycznych, z uwagi na liczne próby oddania klimatu tamtych czasów, od postaci (np. Piast, Popiel), przez miejsca (Lednica, Ostrów Lednicki), po tradycje prasłowiańskie, takie jak Noc Kupały czy postrzyżyny.
Spis treści
W utworze poruszany jest problem władzy, ukazany przez postacie Popiela oraz spiskowców. Z ich perspektywy, obalenie złego władcy okazuje się nie tylko trudne, ale również wybór godnego następcy bywa skomplikowany. Często pojawia się przekonanie, że każdy, kto zastąpi tyrana, będzie lepszy, jednak Polanie postanawiają wybrać władcę, który będzie rzeczywiście dobry, uczciwy i rozsądny. W końcu, zgodnie z radami dwóch tajemniczych misjonarzy, decydują się na Piasta, który, będąc człowiekiem prostym, zapewni przejrzystość i odpowiedzialność w sprawowaniu władzy.
Kraszewski wyraźnie przedstawia konflikt między Popielem (oraz jego synami) i Niemcami a Polanami, reprezentowanymi przez takie postacie jak Wisz, Doman, Piast i Miłosz. Konflikt ten prowadzi do licznych bitew, w których wielu wojowników po obu stronach traci życie. Choć Polanie odnoszą sukcesy w bezpośrednich starciach, Popiel korzysta z podstępnych metod, takich jak otrucia, oraz otrzymuje wsparcie od Niemców. Po stronie Polan panuje również brak pełnej jedności, co komplikuje sytuację i uniemożliwia skoordynowany atak na wroga. W rezultacie, losy wojny pozostają niepewne. Dopiero po zjednoczeniu, jesienią, sytuacja staje się bardziej klarowna na korzyść Polan, którzy mogą cieszyć się spokojem pod rządami Piasta.
Powieść wprowadza także wątek miłosny, który dotyczy Domana i Dziwy, córki Wisza. Dziwa odrzuca uczucia Domana, gdyż postanawia poświęcić się religii i zostać kapłanką, co motywuje jej paranormalnymi zdolnościami. Mimo to, Doman nie rezygnuje, ponieważ jest głęboko zauroczony kobietą. Po kolejnej odmowie decyduje się poślubić Milę, jednak ona ginie w odwecie synów Popiela za śmierć ojca. Doman zostaje leczony przez swoją ukochaną, z którą ostatecznie bierze ślub.
W powieści historycznej można dostrzec liczne odniesienia do starosłowiańskich tradycji. Akcja rozgrywa się przed chrystianizacją Polski, która miała miejsce po chrzcie Polski za czasów Mieszka I. W związku z tym, wierzenia Słowian, którzy zwracali się do swoich bogów w sprawach życiowych, są wyraźnie obecne. Józef Kraszewski wprowadza do utworu także inne aspekty słowiańskich obyczajów, takie jak tradycja postrzyżyn oraz opis Nocy Kupały (czerwcowej równonocy). Opisane realia obejmują również ceremonie, takie jak śluby czy pogrzeby, które, choć różnią się od współczesnych zwyczajów, są przedstawione w sposób szczegółowy, co pozwala na ich lepsze zrozumienie i wyobrażenie sobie, jak wyglądały te obrzędy i jakie miały znaczenie dla społeczności.
Aktualizacja: 2024-08-23 11:26:38.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.