„Stara baśń” to jedno z najważniejszych dzieł polskiego romantyzmu. Józef Ignacy Kraszewski napisał jedną z pierwszych powieści historycznych, co nie było popularne w okresie jego twórczości (kiedy dominowała raczej liryka i dramat). W ciekawej historii o początkach Polski, obejmującej IX wiek, autor zawarł wielu barwnych bohaterów. Można dość jasno podzielić ich na postacie pozytywne i negatywne - stronę polską (pełną niezbyt mądrych, ale wiernych ideałom kmieciów) i rządzonego Popiela z synami i wsparciem dworu oraz Niemców, z uwagi na pochodzenie Brunhildy.
Spis treści
Wisz jest jednym z głównych bohaterów powieści i pełni rolę starosty swojego rodu. W kontekście przyszłej Polski można go uznać za wzór cnót tamtego okresu. Był osobą pobożną, ściśle przestrzegającą zasad, takich jak prawo gościnności. Miał liczną rodzinę, w tym córkę Dziwę i syna Ludka. Wisz traktował wspólnotę jako wartość nadrzędną, a jego obowiązkowość wobec niej była ogromna. W trakcie wydarzeń w powieści Wisz zginął z rąk wojowników Popiela, broniąc swoją rodzinę i zagrodę. Jego śmierć miała głęboki wpływ na innych kmieciów, przyczyniając się do zmiany ich nastawienia wobec tyrana i ostatecznego obalenia jego rządów. Jego żona, Jaga, dobrowolnie wchodzi na stos, nie chcąc żyć bez męża: „Jeszcze go przymocowywano, gdy Jaga pocałowawszy w głowę Dziwę, krokiem powolnym ruszyła do stosu”.
Doman to młody, pełen energii mężczyzna, który zgromadził swoje bogactwo podczas wypraw z wikingami. Jako osoba bardzo zamożna, upatrzył sobie za żonę córkę Wisza, Dziwę. Jego determinacja w zdobywaniu serca Dziwy jest wyraźnie widoczna, mimo że ona początkowo odrzuca jego zaloty i składa śluby czystości dla bogini Nii. Mimo to, Doman nie rezygnuje i ostatecznie dochodzi do ślubu, co jest wyraźnie zaznaczone w tekście: „Dziwa, choć składała śluby czystości dla bogini Nii, ostatecznie zgadza się na małżeństwo z Domanem”. Doman jest również opisywany jako gwałtowny wojownik, gotów stanąć w obronie swoich bliskich. Podczas najazdu Popiela na jego majątek, Doman niemal traci życie, lecz dzięki pomocy Jaruhi, która wspiera go w leczeniu, wraca do zdrowia.
Koszyczek, choć ubogi i prosty, zyskał uznanie dzięki swojej mądrości i cnotom, co doprowadziło do jego wyboru na władcę po upadku rządów poprzedniego kniazia. Jego wybór na nowego władcę był wynikiem rekomendacji dwóch misjonarzy, którzy dostrzegli w nim „człowieka roztropnego i sprawiedliwego”. Koszyczek, syn Koszyczka, początkowo obawiał się objęcia tronu, zważając na ogromną odpowiedzialność. Wyrażał swoje obawy, mówiąc: „Zdaję sobie sprawę z ciężaru odpowiedzialności, który na mnie spadnie, i boję się, że nie podołam jej trudom”. Mimo tych obaw, ostatecznie zgodził się przyjąć władzę.
Postać Popiela, wraz z jego dworem i żoną, w utworze Kraszewskiego jest symbolem zła. Kmiecie nazywają go Chwostkiem, choć nikt nie ośmiela się używać tego przydomku w jego obecności. Popiel jest ukazany jako „pijak, szaleniec i sadysta”, co widać w jego brutalnych intrygach. Cieszy się, obserwując, jak osoby dotknięte jego trucizną „same się mordują w szale”, co odzwierciedla jego bezwzględne podejście do władzy. Jego lekceważenie życia innych oraz łamanie prawa są powszechnie znane, co wywołuje gniew wśród kmieciów. Po jego śmierci, jego synowie planują zemstę za jego czyny.
Główna bohaterka wątku miłosnego to kobieta o wyjątkowej urodzie i talentach artystycznych. Jej zdolności poetyckie i umiejętność śpiewania oraz układania pieśni przyciągają uwagę wszystkich wokół. W książce opisano ją jako osobę, która „obdarzona zdolnością przewidywania przyszłości” często była proszona o przepowiednie, a jej „chęć zgadzania się” na takie prośby zjednywała jej sympatię wśród kmieciów. Wspólnota uważała ją za „miłą bogom”. Wybrała życie w samotności, poświęcone służbie Nii, bogini, której świątynia znajdowała się na Ostrowie Lednickim, co miało pozwolić jej pielęgnować swój talent. Jednak „bardzo zawiodła się na tej służbie”, odkrywając, że rzeczywistość jest zupełnie inna niż się spodziewała. W rezultacie, zgodziła się na porwanie przez Domana, który zaimponował jej swoją „wytrwałością w miłości” i wzbudził w niej uczucia.
Stara wiedźma, znana z cudu przetrwania w najtrudniejszych sytuacjach, zawsze pojawia się w momencie największej potrzeby. „W różnych niebezpiecznych okolicznościach” udaje jej się uchodzić z życiem, co czyni ją niemal magiczną postacią w opowieści. Pomaga Domanowi i Znoskowi w leczeniu ran, a także sprzedaje Mili „lubczyk”, który ma szczególne właściwości. Dziwie, córce Wisza, opowiada „bajki”, które mają „wzbudzić w niej miłość do Domana”. W przeszłości wiedźma kochała i była kochana, lecz z biegiem lat jej mężczyzna ją „porzucił”, co sprawiło, że z jej życia odeszła miłość. Teraz, mimo swojego wieku i rozczarowań, pozostaje osobą pełną mądrości i gotową nieść pomoc tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna.
Brunhilda, pochodząca z dostojnego saskiego rodu grafów, jest Niemką, co samo w sobie jest sygnałem jej moralnego upadku. W sposób podobny do Lady Makbet, „uwalnia wszystkie najgorsze cechy swojego męża”, stając się główną inicjatorką jego zbrodniczej działalności. W powieści opisano ją jako „królową trucizn”, na którą Popiel chętnie sięgał. Działa z pełnym cynizmem i podstępem, ale nie stara się ukrywać swoich zbrodni; wręcz przeciwnie, para książęca „szczyci się swoimi złymi występkami”.
Pierwsza żona Domana. Była piękna i dostojnie się ubierała. Zachowywała się jak księżniczka, nigdy nie musiała ciężko pracować. Zakochała się w Domanie, który również postanowił wziąć ją za żonę. Niestety ich związek nie trwał długo, ponieważ w czasie wesela zginęła podczas napadu synów Popiela w zemście za zabicie ojca.
Aktualizacja: 2024-08-23 11:19:48.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.