„Stara baśń” Józefa Ignacego Kraszewskiego została napisana w 1876 roku. Historia dotyczy czasów prasłowiańskich w IX wieku. Pojawiają się postacie legendarne, takie jak Piast czy Popiel. Utwór obfituje w sytuacje nawiązujące do obyczajów i tradycji starosłowiańskich, przy okazji wciągając czytelnika w zawiłe problemy polityczne tamtych czasów. Dodatkowo zawiera on piękną historię miłosną Dziwy i Domana. W powieści historycznej pojawia się wiele motywów, które można wykorzystać w swoich wypracowaniach czy rozprawkach.
Spis treści
W powieści występuje wiele opisów walk, które toczą się pomiędzy kmieciami a kniaziem Popielem, a po jego śmierci, także z jego synami. Po bitwach często odbywają się wielodniowe uczty, a zmarli są chowani zgodnie z tradycją: ich ciała są opłakiwane przez płaczki i następnie palone. Jednym z obrazów jest obrona grodu Wisza przed wojskami Popiela. Choć atak udaje się odeprzeć, gospodarz ginie w trakcie walki. Innym ważnym wydarzeniem opisywanym przez Kraszewskiego jest zdobycie dworu przez poddanych księcia, którzy spalają go doszczętnie. W dalszej części powieści ukazane są różne odsłony zemsty synów Popiela, Leszka i Pepełka, która ostatecznie kończy się sukcesem i obaleniem tyrańskiej władzy.
Powieść jest pełna konfliktów, z których najważniejszy to spór między kmieciami a Popielem. Próby rozwiązania go pokojowo kończą się niepowodzeniem, co prowadzi do licznych walk i śmierci wielu dzielnych wojowników. Kolejnym źródłem konfliktu jest wybór nowego władcy. Różne rody chcą, by ich potomkowie zostali kniaziem, co prowadzi do dalszych podziałów i osłabienia sił Popiela. Dopiero pod koniec książki udaje się osiągnąć konsensus i wybrać Piasta na nowego władcę.
Historia miłości Domana i Dziwy stanowi znakomity przykład romantycznego uczucia w literaturze. Na początku ich relacja jest pełna trudności – uczucia Domana są zdecydowanie odrzucane przez Dziwę, która pragnie poświęcić się służbie jako kapłanka w świątyni. Ma dar przewidywania przyszłości i chce rozwijać swoje umiejętności, zyskując przychylność bogów. Po pewnym czasie Dziwa ucieka na wyspę na jeziorze Lednica. Doman, choć urażony jej odmową, ostatecznie żeni się z Milą, która również zdobyła jego serce. Niestety, podczas wesela na ich posiadłość napadają synowie Popiela, a Mila ginie w wyniku ataku. W końcu, po długich perypetiach, Dziwa ulega namowom Domana i zgadza się na porwanie z Ostrowa Lednickiego.
W wyniku licznych walk wiele osób traci życie. Słowianie traktują obrzędy pośmiertne z wielką powagą, co widać w opisach żałobnych ceremonii oraz pogrzebów. Zmarli byli paleni na stosie w pozycji siedzącej, a często do stosu dołączano narzędzia pracy zmarłego oraz jego zwierzęta. Czasami żony, pragnąc podążyć za mężem do Zaświatów, dobrowolnie wybierały wspólne odejście, co oznaczało, że również były palone żywcem.
Kraszewski szczegółowo opisuje starosłowiańskie tradycje i obyczaje, takie jak obrzędy pogrzebowe, wesela, biesiady po bitwach oraz święta. W szczególności, precyzyjnie przedstawia Noc Kupały i Postrzyżyny. Niestety, wiele z tych tradycji zniknęło z pamięci wraz z chrystianizacją Polski. Umieszczenie ich w „Starej baśni” pozwala na ich zachowanie i przypomnienie o tych dawnych zwyczajach.
Słowianie byli politeistami, wierzącymi w wielu bogów, którym oddawali cześć i liczyli na ich pomoc, zwłaszcza w walce ze złymi duchami. Składali im ofiary i modlili się o wsparcie. Najważniejszymi bóstwami w ich wierzeniach byli Swarożyc i Światowid, ale obok nich czczono także innych bogów, takich jak Nia.
Książę Popiel, przedstawiony w powieści, jest przykładem tyrańskiego władcy, przypominającego postać Makbeta z dramatów Szekspira. Jego determinacja w utrzymaniu władzy prowadzi go do brutalnych czynów i zabójstw. Powieść ukazuje go jako sadystę, który czerpie przyjemność z cierpienia i śmierci innych, a w jego złych działaniach wspiera go żona, Brunhilda. Ostatecznie ich tyrania zostaje obalona, a na jej miejsce wstępuje Piast. Piast, w przeciwieństwie do Popiela, jawi się jako idealny władca – roztropny, prosty i świadomy odpowiedzialności związanej z jego rolą.
Kniaź Popiel, aby utrzymać swoją władzę, stosuje podstęp i intrygę. Zamiast bezpośrednich starć, decyduje się na brutalne metody, takie jak zatrucie napojów swoich gości, co prowadzi do ich wzajemnych zabójstw w szale. Świadom trudności w bezpośredniej walce, wraz z żoną wdraża takie środki. Popiel pojawia się u Wisza pod pozorem gościa, by szpiegować, a potem wysyła swoich ludzi w tym samym celu. Ostatecznie jednak, mimo tych machinacji, dobro triumfuje, a Popiel zostaje obalony, przywracając ład w przyszłym kraju Polan.
Aktualizacja: 2024-08-23 11:26:38.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.