„Nadberezyńcy” to debiutancka powieść autorstwa Floriana Czarnyszewicza, którą po raz pierwszy wydano w roku 1942. Dzieło to opowiada o życiu szlachty zagrodowej na wschodnich Kresach w okresie, w którym Polska odzyskiwała niepodległość po I wojnie światowej. W powieści autor ukazał losy dwóch młodzieńców, Stacha Bałaszewicza i Kościka Wasilewskiego, pokazując ich trudne dorastanie na tych niespokojnych ziemiach io w burzliwych czasach. Sportretowano również sylwetki innych mieszkańców zaścianka.
Spis treści
Znany również jako Stach, jest jednym z głównych bohaterów powieści. Urodził się w 1900 roku, a jego historia rozpoczyna się w momencie przeprowadzki jego rodziny z Rogów do Smolarni. To właśnie tam młody Staś przygotowuje się do podjęcia nauki w szkole w Wończy. Od najmłodszych lat wyróżniał się niezwykłą inteligencją i chęcią do nauki, przez co szybko stał się jednym z najlepszych uczniów w szkole. Nie ulegał jednak procesowi rusyfikacji, co stawiało go w trudnej sytuacji wśród rówieśników oraz nauczycieli, którzy wymuszali posłuszeństwo wobec władz rosyjskich. Jego niezłomna postawa sprawiła, że niejednokrotnie popadał w konflikty, jednak jego determinacja oraz patriotyzm zostały docenione przez inspektora. Staś nawiązał również silną przyjaźń z Kościkiem Wasilewskim. W późniejszych latach Stach, jako dorosły mężczyzna, zaangażował się w działalność edukacyjną i wywiadowczą, dążąc do odzyskania przez Polskę niepodległości. Jego działalność konspiracyjna była ryzykowna, gdyż skutkowała koniecznością ukrywania się przed władzami. Był to człowiek niezwykle odważny, sprytny i oddany ojczyźnie. Jego patriotyzm przejawiał się nie tylko w słowach, ale przede wszystkim w czynach.
Syn leśniczego pochodzący z Potoki – miejscowości położonej niedaleko Smolarni. Był człowiekiem temperamentnym. W momencie rozpoczęcia nauki w szkole zaprzyjaźnił się ze Stanisławem Bałaszewiczem, od tego czasu stali się nierozłączni. Ich przyjaźń opierała się na wspólnych wartościach, takich jak patriotyzm i chęć walki o niepodległość ojczyzny. Kościk był osobą niezwykle lojalną i gotową do obrony swoich bliskich, nawet jeśli oznaczało to użycie siły. Znany był ze swojego porywczego charakteru i zdolności do walki na pięści. Jego zapalczywość niejednokrotnie sprowadzała na niego kłopoty, ale jednocześnie czyniła go nieustraszonym obrońcą honoru swojego i swoich przyjaciół. Kościk był także zazdrosny o Karusię Sokołowską, swoją późniejszą narzeczoną. Był w stanie stoczyć bój o jej honor, nie bacząc na konsekwencje swoich czynów. Po ukończeniu szkoły wstąpił do wojska, gdzie był gotów poświęcić swoje życie dla dobra ojczyzny. Jego impulsywny charakter doprowadził do tragicznego wypadku – pod wpływem emocji przypadkowo udusił Jasia, który był związany z bolszewikami. Było to wydarzenie, które odcisnęło piętno na jego życiu i pokazało, jak cienka jest granica między walką o ideały a tragicznymi konsekwencjami własnych czynów.
Przez znajomych nazywana Byliną, to dziewczyna pochodząca z zaścianka Smolarnia. Była osobą niezwykle urodziwą, cieszącą się dużym zainteresowaniem ze strony mężczyzn. Miała wielu adoratorów, a jednym z nich był pan Blinkiewicz. Pomimo wielu możliwości wyboru, Karusia postanowiła przyjąć oświadczyny Kościka Wasilewskiego, który był jej bliski ze względu na podobne wartości i poglądy. Karusia to postać silna i niezależna, która nie ulegała presji otoczenia. Miała własne zdanie i potrafiła bronić swoich przekonań. Choć jej rola w powieści nie jest tak dynamiczna jak postaci męskich, ukazuje przy okazji życie kobiet w tamtych czasach oraz ich wpływ na losy mężczyzn zaangażowanych w walkę o wolność.
Był jednym z bliskich przyjaciół Kościka Wasilewskiego i również należał do grona osób, dla jakich patriotyzm stanowił najwyższą wartość. Był przewodniczącym polskiego towarzystwa o nazwie „Siła”, które miało na celu krzewienie ducha narodowego i wspieranie dążeń niepodległościowych. Kazik był wiernym i oddanym przyjacielem, zawsze gotowym do pomocy oraz walki o słuszną sprawę. Jego losy potoczyły się tragicznie – zginął z rąk bolszewików, których działania stanowiły zagrożenie dla Polski i jej mieszkańców. Jego śmierć była symbolem ofiary poniesionej w walce o ojczyznę, a jego postawa pozostawiła w pamięci przyjaciół niezatarte wspomnienie bohaterstwa.
W młodości był bliskim przyjacielem Kazika Zdanowicza, jednak z czasem jego poglądy zaczęły się zmieniać. W przeciwieństwie do swoich dawnych towarzyszy, Janek zaczął skłaniać się ku ideologii bolszewickiej. Jego postać ukazuje wpływ zewnętrznych ideologii na młodych ludzi oraz pokazuje, jak łatwo można ulec propagandzie i odejść od wcześniejszych ideałów. Jego wybory doprowadziły do konfliktu z dawnymi przyjaciółmi, co obrazuje dramat podziałów społecznych i politycznych, jakie miały miejsce w tamtym okresie.
Dziewczyna, która zaręcza się i bierze ślub z Hipolitem. Córka Mieczyka.
Chłopak, który pochodził z bogatej rodziny, która czasem uległa rosyjskim wpływom. Oświadczył się i ożenił z Hańką Piotrowską.
Zwany Maniutką lub Wilczobiletnikiem. Ojciec Hańki i nieformalny autorytet i przywódca smolarzan, a także były sługa hrabiego.
Mężczyzna altenatywnie zwany „Kantyczką”. To też gospodarz o szczególnie religijnym usposobieniu i spojrzeniu na świat. Odpowiada zatem w zaścianku za duchowe sprawy i to do niego ludzie się z nimi zwracają.
Jeden z najstarszych gospodarzy w Smolarni. Mężczyzna wydaje się sceptyczny wobec pobożności gospodarza Kantyczki.
Postać historyczna i dowódca Pierwszego Korpusu Polskiego. Bobrujsk stał się jego siedzibą.
Dowódca 14. Dywizji Wielkopolskiej, która stacjonowała w Bobrujsku w 1919 roku. To także postać historyczna.
Ziemianin i polityk, który ma wiele do powiedzenia w carskiej Rosji i jest z tego znany. Jest też właścicielem licznych dóbr w Kuncewiczach. Zna go Mieczyk.
Miński duchowny i działacz kresowy. To właśnie poświęcił kaplicę w Wończy, gdy wiosną zakończono jej budowę i oddano do użytku wiernym.
Mężczyzna znany jako delegat Związku Ziemian, wujek słynnego pisarza Melchiora Wańkowicza, postać historyczna.
Zamordowany przez bolszewików dziekan mohylewski.
Przyjaciółka Karusi.
Fałszywy przyjaciel Kościka.
Jeden z adoratorów Karusi, zatem rywal Kościka.
Aktualizacja: 2025-03-12 16:47:31.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.