Nowela „A...B...C...” autorstwa Elizy Orzeszkowej, wydana po raz pierwszy w 1884 roku, przedstawia losy młodej nauczycielki, które okazują się pretekstem do ukazania szerszej problematyki między innymi konsekwencji rusyfikacji w XIX-wiecznym społeczeństwie.
Spis treści
Młoda nauczycielka Joanna Lipska jest ucieleśnieniem walki o przetrwanie w świecie zdominowanym przez determinizm społeczny drugiej połowy XIX wieku. Wychowując się w ubogiej rodzinie, zmuszonej do egzystencji na marginesie po zwolnieniu ojca z powodu polskiego pochodzenia, Joanna zmaga się z konsekwencjami klasowych podziałów. Wraz z bratem nie ma wielu możliwości pracy, dlatego idzie w ślady swego ojca. Historia ukazuje między innymi różnice między biednymi a bogatymi oraz trudności wynikające z marginalizacji i braku wsparcia instytucjonalnego dla najbiedniejszych. Poprzez swoje działania, Joanna walczy o zachowanie ludzkiej godności, co odzwierciedlają efekty jej starań - postępy w nauce dzieci z nawet najbardziej ubogich rodzin. Mimo ubóstwa podejmuje heroiczną decyzję o niesieniu pomocy dzieciom z trudnych środowisk, starając się poprawić ich przyszłość poprzez edukację. Jej postawa budzi szacunek sąsiadów, którzy okazują jej wdzięczność w różnorodny sposób – od pomocy materialnej po wsparcie moralne.
Edukacja jest istotnym motywem w życiu Joanny, która postrzega ją jako klucz do zmiany losów dzieci ze społecznych nizin. Poprzez nauczanie w swojej własnej domowej kuchni, bohaterka pomaga dzieciom zdobywać podstawowe umiejętności, takie jak czytanie, pisanie i liczenie, ale również wpaja im wartości moralne, takie jak uczciwość i porządek. Szczególnie relacja z Kostusiem, zaniedbanym chłopcem, który dzięki jej wsparciu zmienia swoje zachowanie, ukazuje, jak wielką rolę może odegrać troska i zaangażowanie w kształtowanie młodego człowieka. Joanna przeciwstawia się powszechnej obojętności wobec dzieci z trudnych środowisk, stając się symbolem walki o lepszą przyszłość. Jednak jej działania, choć szlachetne, prowadzą do konfliktu z prawem, ponieważ prowadzenie szkoły bez pozwolenia oraz nauczanie w języku polskim są w tamtym okresie zakazane.
Proces sądowy, w którym Joanna zostaje oskarżona o łamanie prawa, podkreśla konflikt między moralnymi wartościami jednostki a bezdusznym systemem prawnym. Joanna jest przedstawiona jako ofiara represji, które wynikają z jej pochodzenia oraz braku zasobów materialnych. Choć działa z przekonaniem, że jej postępowanie jest słuszne, a także jej przyjaciele nie wahają się za nią stanąć, zostaje ukarana za próbę poprawienia sytuacji dzieci. Proces sądowy ujawnia także absurdalność sytuacji, w której dobroć i poświęcenie stają się podstawą do oskarżenia. Świadectwa sąsiadów, podkreślające jej sumienność i uczciwość, kontrastują z formalizmem sądowego wyroku, który nakłada na nią karę finansową, przekraczającą jej możliwości.
Relacja Joanny z jej bratem Mieczysławem ukazuje złożoność więzi rodzinnych w sytuacjach kryzysowych. Mieczysław, choć początkowo zdaje się być emocjonalnie zdystansowany, ostatecznie poświęca się dla siostry, zdobywając pieniądze od lichwiarza na zapłatę grzywny. Mimo licznych trudności, Joanna nie traci wiary w sens swoich działań. Jej sukcesy, choć skromne, przynoszą jej satysfakcję. Detale, takie jak odnowione koszule czy kwiat przypięty do kapelusza, podkreślają jej walkę o zachowanie nadziei i godności. Opowieść o Joannie Lipskiej to poruszający obraz heroizmu jednostki, która wbrew przeciwnościom losu i niesprzyjającym okolicznościom pragnie zmieniać świat wokół siebie na lepsze. Przez pryzmat losów bohaterki autorka ukazuje złożoność problemów społecznych, etycznych i rodzinnych, które pozostają uniwersalne i ponadczasowe.
Aktualizacja: 2025-02-24 21:54:18.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.