Dwa największe dramaty Williama Szekspira – „Hamlet” oraz „Makbet” – to utwory ukazujące wewnętrzne zmagania głównych bohaterów, ich moralne dylematy oraz drogę ku nieuchronnemu upadkowi. Choć obaj bohaterowie przeżywają tragiczne losy, różnią się zarówno w swoich charakterach, jak i motywacjach.
Spis treści
„Hamlet” to jedna z najbardziej znanych tragedii Williama Szekspira, napisana około 1600 roku. Jej akcja rozgrywa się w Danii, na zamku Elsynor, i koncentruje się wokół losów tytułowego bohatera. Hamlet jest młodym człowiekiem o niezwykle wrażliwej naturze, którego życie zmienia się po tajemniczej śmierci jego ojca, króla Danii. Niepogodzony z rzeczywistością, musi zmierzyć się z dodatkowym ciosem – jego matka, królowa Gertruda, niemal natychmiast po śmierci męża wychodzi za jego brata, Klaudiusza. Dla Hamleta jest to akt zdrady. Punktem zwrotnym w historii jest pojawienie się ducha zmarłego króla, który objawia się Hamletowi i wyjawia, że został podstępnie zamordowany przez Klaudiusza. Hamlet poprzysięga pomścić ojca. Jego wewnętrzne rozdarcie, nieustanne wątpliwości i filozoficzne rozważania nad sensem istnienia wprowadzają go w stan melancholii. Bohater nie potrafi jednoznacznie rozróżnić prawdy od złudzeń, co skutkuje narastającym konfliktem wewnętrznym. W swojej podróży ku zemście Hamlet stopniowo traci bliskich, między innymi Ofelię. Jego wahania oraz tragiczne wydarzenia, które wynikają z jego decyzji i braku działania, prowadzą do dramatycznego zakończenia.
„Makbet” z kolei to inna wybitna tragedia Szekspira, której akcja rozgrywa się w średniowiecznej Szkocji. Historia ta opowiada o Makbecie – szkockim wodzu. W wyniku przypadkowego spotkania z trzema wiedźmami dowiaduje się o swoim rzekomym przeznaczeniu: ma zostać królem. To proroctwo wprawia go w niepokój, a jednocześnie zaczyna budzić w nim żądzę władzy. Pod wpływem namów żony, Lady Makbet, decyduje się na okrutny czyn – morduje króla Dunkana, aby przejąć po nim tron. Początkowo triumfujący Makbet szybko zaczyna odczuwać skutki swojej zbrodni, gdyż sumienie nie pozwala mu zaznać spokoju. Obawa przed utratą władzy oraz paranoja, że ktoś może odkryć prawdę o jego haniebnym czynie, popychają Makbeta do całkowitej degeneracji – z lojalnego rycerza staje się despotycznym tyranem. Lady Makbet, która była jego motorem napędowym zbrodni, nie jest w stanie udźwignąć konsekwencji swoich działań i popada w obłęd, po czym umiera. Makbet ginie w walce z Makdufem. Historia ta to dramat o zgubnym wpływie ambicji, nieuchronności przeznaczenia i destrukcyjnej sile zbrodni.
Pomimo że te dwa dramaty osadzone są w różnych kontekstach historycznych, oba dotyczą fundamentalnych pytań o moralność, sprawiedliwość, zdradę i konsekwencje własnych wyborów.
W „Hamlecie” głównym wątkiem jest kwestia zemsty, ale także pytanie o sens życia i śmierci. Hamlet, pełen wątpliwości i niepewności, nie potrafi podjąć szybkiej decyzji o zabiciu Klaudiusza, obawiając się, że czyn ten może być moralnie niewłaściwy. Ta niezdolność do działania staje się jednym z najistotniejszych elementów jego charakteru i prowadzi go ku tragedii. Wątpliwości Hamlet dotyczą również natury istnienia, co widać w słynnej kwestii „Być albo nie być”.
W przypadku „Makbeta”, głównym motywem jest nieposkromiona ambicja, która prowadzi bohatera do destrukcji. Początkowo honorowy wojownik, Makbet popełnia morderstwo, aby zdobyć władzę, co uruchamia łańcuch kolejnych zbrodni. W tym przypadku motyw władzy, który jest determinujący dla rozwoju fabuły, ściśle wiąże się z przekonaniem o przeznaczeniu. Makbet próbuje walczyć z losem, do czego inspiruje go przepowiednia napotkanych na początku wiedźm, ale to tylko pogłębia jego paranoję i strach przed utratą tronu. Zamiast zaakceptować naturalny bieg wydarzeń, usiłuje wymusić spełnienie proroctwa, co jedynie przyspiesza jego upadek. Przekonany o swym niezwyciężeniu, ignoruje ostrzeżenia i popełnia kolejne błędy. Ostatecznie jego ambicja staje się jego największym przekleństwem. Makbet jest więc przestrogą przed niszczycielską siłą żądzy władzy i pokazuje, jak niekontrolowana ambicja może prowadzić do samozagłady.
Melancholia i poczucie osamotnienia Hamleta wynikają z głębokiego smutku po śmierci ojca oraz z poczucia zdrady, jakiej doświadczył ze strony matki i wuja. Hamlet czuje, że nie może nikomu ufać – ani rodzinie, ani przyjaciołom, co prowadzi go do zamknięcia się w sobie. Jego refleksyjna natura sprawia, że stale analizuje rzeczywistość, zadaje fundamentalne pytania o życie i śmierć, a jego monologi pełne są filozoficznych rozważań na temat ludzkiej egzystencji. Hamlet jest intelektualistą – każdą decyzję rozważa z różnych perspektyw, co prowadzi do opóźnienia w działaniu. Chociaż pragnie zemsty na Klaudiuszu za morderstwo ojca, nie potrafi od razu jej dokonać. Jego niezdecydowanie nie wynika jednak ze strachu, lecz z głębokiej potrzeby upewnienia się, że jego działania są moralnie uzasadnione. Hamlet analizuje konsekwencje swoich czynów i rozważa ich etyczne uzasadnienie, co prowadzi do jego słynnej rozterki: „Być albo nie być”. Jest rozdarty między pragnieniem sprawiedliwości a obawą przed popełnieniem błędu, co ostatecznie staje się jego tragiczną cechą – Hamlet zbyt długo się waha.
Makbet z początku jest lojalnym i szlachetnym wojownikiem, jednak proroctwa czarownic budzą w nim obsesję na punkcie władzy. Jego ambicja, początkowo stłumiona, zostaje wzmocniona przez manipulacje Lady Makbet, co prowadzi go do zbrodni. Początkowe wyrzuty sumienia nie zatrzymują go – przeciwnie, każda kolejna zbrodnia zmusza go do dalszego eliminowania przeciwników.
W przeciwieństwie do Hamleta, Makbet nie zastanawia się długo nad konsekwencjami swoich działań – działa impulsywnie, kierując się chciwością i strachem przed utratą zdobytej władzy. Jego psychiczna degradacja postępuje szybko – początkowy niepokój i wyrzuty sumienia stopniowo ustępują miejsca bezwzględności. Makbet nie jest myślicielem ani moralistą, lecz człowiekiem pochłoniętym przez własne żądze. W jego przypadku nie ma miejsca na rozważania – istnieje tylko pragnienie władzy. Jego historia pokazuje, jak destrukcyjna może być niekontrolowana ambicja i jak człowiek, który raz wkroczył na ścieżkę zbrodni, nie potrafi już z niej zawrócić.
Ważna jest relacja Hamleta z Klaudiuszem. Relacja ta jest ważna dla rozwoju akcji, gdyż to Klaudiusz zabija ojca Hamleta i przejmuje jego tron. Hamlet, mimo iż czuje ogromną nienawiść do wuja, nie potrafi natychmiast się zemścić. Hamlet waha się, czy zabić Klaudiusza, obawiając się, że jego czyn nie przyniesie sprawiedliwości.
Skomplikowana jest też relacja Hamleta z Ofelią. Jest przykładem rozdarcia Hamleta pomiędzy miłością a wątpliwościami. Hamlet najpierw obdarza ją uczuciem, potem odtrąca, traktując ją jako część wielkiego planu zemsty na matce i Klaudiuszu. Ofelia staje się ofiarą szaleństwa Hamleta, co prowadzi do jej tragicznej śmierci.
W „Makbecie” również pojawiają się skomplikowane związki międzyludzkie. Jednym z nich jest małżeństwo Makbeta. Relacja ta opiera się na wzajemnym wpływie i manipulacji. Lady Makbet początkowo staje się katalizatorem działania swojego męża, nakłaniając go do zabicia Duncana. Z czasem jednak to Makbet przejmuje kontrolę nad sytuacją, a Lady Makbet popada w obłęd.
Ważna jest również relacja Makbeta i Dunkana. Przed morderstwem Makbet jest wiernym sługą króla Dunkana, ale ambicja popycha go do zdrady. Zdrada ta nie jest jedynie aktem fizycznym, lecz także moralnym – Makbet zabija swojego przyjaciela, aby zdobyć władzę.
Hamlet jest osobą skłonną do głębokiej introspekcji, co czyni go bohaterem niezwykle refleksyjnym i pełnym wewnętrznych sprzeczności. Jego wewnętrzny konflikt między pragnieniem zemsty a moralnymi wątpliwościami sprawia, że nie jest zdolny do podjęcia szybkiego i zdecydowanego działania. Choć wie, że powinien pomścić ojca, jego natura każe mu zastanawiać się nad każdą decyzją, analizować jej skutki i etyczne konsekwencje. Hamlet często wyraża swoje rozterki w monologach, w jakich ujawnia swoją niepewność wobec świata, ludzi i samego siebie. Nie potrafi odnaleźć się w rzeczywistości. Jego psychika jest nieustannie torpedowana przez pytania o sens życia i śmierci. Rozważa nie tylko, czy powinien dokonać zemsty, ale także, czy życie w ogóle ma wartość. Jego słynny monolog „Być albo nie być” jest wyrazem egzystencjalnej rozpaczy – Hamlet nie tylko rozważa działanie, ale także zastanawia się nad samym istnieniem. To podejście, choć czyni go wyjątkowym bohaterem tragicznym, jednocześnie prowadzi go do zguby – zbyt długie analizowanie sytuacji sprawia, że nie jest w stanie efektywnie działać, co w świecie pełnym intryg i zdrady czyni go podatnym na manipulacje innych.
Makbet to z kolei postać zupełnie odmienna – nie waha się przed działaniem, ponieważ kieruje się obsesją zdobycia i utrzymania władzy. W przeciwieństwie do Hamleta, który zbyt długo zastanawia się nad konsekwencjami swoich czynów, Makbet działa impulsywnie, kierowany proroctwem czarownic i ambicjami, które podsyca Lady Makbet. Jego konflikt wewnętrzny nie dotyczy moralnych rozterek, lecz walki między pragnieniem władzy a lękiem przed karą i utratą zdobytej pozycji. Początkowo waha się przed popełnieniem pierwszej zbrodni, ale gdy już zabija Dunkana, nie ma odwrotu – każde kolejne przestępstwo staje się koniecznością, aby utrzymać się na tronie.
W „Hamlecie” władza jest nierozerwalnie związana ze sprawiedliwością i moralnością. Hamlet nie pragnie władzy dla siebie – jego celem jest przywrócenie porządku w Danii po tym, jak jego ojciec, prawowity król, został zamordowany przez Klaudiusza. Jednak niezdolność do podjęcia szybkiego działania sprawia, że władza nie tylko wymyka mu się z rąk, ale także prowadzi go do kryzysu. Hamlet wie, że jako syn zamordowanego króla ma obowiązek pomścić ojca, ale zamiast natychmiastowej zemsty, wdaje się w filozoficzne rozważania na temat moralności, losu i istoty życia. Jego niezdecydowanie można zobaczyć w scenie, gdy ma okazję zabić Klaudiusza, ale rezygnuje, ponieważ król modli się – Hamlet obawia się, że jeśli zabije go w chwili modlitwy, dusza Klaudiusza trafi do nieba, co uniemożliwiłoby pełną sprawiedliwość. To pokazuje, jak bardzo bohater uzależnia swoje decyzje od rozważań moralnych i religijnych, co w ostatecznym rozrachunku prowadzi do jego zguby.
W „Makbecie” władza od samego początku jest obsesją bohatera i motorem jego działań. Makbet, w przeciwieństwie do Hamleta, nie roztrząsa moralnych aspektów swoich czynów – początkowo ma wątpliwości, ale po pierwszej zbrodni coraz bardziej oddaje się brutalności. Proroctwo czarownic budzi w nim pragnienie zdobycia tronu, a namowy Lady Makbet utwierdzają go w przekonaniu, że musi działać natychmiast. Po zabiciu Dunkana Makbet błyskawicznie zmienia się z lojalnego rycerza w tyrana – zamiast cieszyć się władzą, staje się paranoiczny i bezlitosny, eliminując każdego, kto mógłby zagrozić jego pozycji. Jednym z najbardziej symbolicznych momentów ukazujących jego moralny upadek jest scena, w której decyduje się na zamordowanie Banka i jego syna. Banko, dawny przyjaciel Makbeta, staje się dla niego zagrożeniem, ponieważ według przepowiedni to jego potomkowie mają odziedziczyć tron. Makbet, kierowany nie tylko żądzą władzy, ale i lękiem przed jej utratą, postanawia działać bezwzględnie, co pokazuje, że władza przestała być dla niego środkiem do osiągnięcia celu, a stała się celem samym w sobie. Podobnie dzieje się, gdy rozkazuje zamordować rodzinę Makdufa – jest to akt czystego okrucieństwa, który nie ma już nic wspólnego z koniecznością polityczną, lecz jest przejawem jego coraz większego zepsucia.
Obaj bohaterowie są postaciami tragicznymi, ponieważ ich ambicje i wybory prowadzą do ich ostatecznej zguby. Hamlet przez swoje wątpliwości i intelektualne przemyślenia nie potrafi podjąć decyzji, przez co doprowadza do zamordowania niewinnych osób, a sam ginie w wyniku zbrodni. Makbet natomiast, choć początkowo kieruje się ambicją i chęcią zdobycia władzy, nie potrafi poradzić sobie z jej konsekwencjami, co prowadzi go do paranoi i śmierci. Mimo że Hamlet i Makbet różnią się pod względem osobowości i motywacji, obaj są bohaterami tragicznymi, jakich losy uwikłane są w wewnętrzne zmagania, ambicję i moralne dylematy. Ich historie pokazują, jak wielkie znaczenie mają ludzkie decyzje i jak tragiczne mogą być ich konsekwencje. Hamlet i Makbet to postacie, które pomimo różnych dróg do zagłady, mają wspólny element: tragiczny los wynikający z ich własnych błędów i wewnętrznych sprzeczności.
Aktualizacja: 2025-02-19 15:55:46.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.