Powieść „Cham” Elizy Orzeszkowej, opublikowana w 1888 roku, jest jednym z ważniejszych dzieł autorki, ukazującym społeczne i moralne problemy polskiego społeczeństwa pod koniec XIX wieku. Akcja toczy się na wsi, jej głównymi bohaterami są Paweł, rybak, oraz jego żona Franka, reprezentująca miejski tryb życia. W „Chamie” obraz wsi i miasta ukazuje różnice klasowe, społeczne i moralne, jakie dzielą bohaterów. Kontrast między tymi dwoma środowiskami jest nie tylko tłem dla fabuły, ale także narzędziem do ukazania złożoności ludzkich postaw i wartości w końcu XIX wieku.
Spis treści
Wieś Orzeszkowa przedstawia jako miejsce biedy i trudów w pracy na roli, ale także jako sieć powiązań społecznych, które mogą pomóc lub uprzykrzyć życie człowiekowi. Głównym bohaterem uczyniła Pawła, skromnego rybaka, który jest człowiekiem zamkniętym w swojej wiejskiej rzeczywistości, podległym tradycyjnym normom i wciąż oddzielonym od szerszego kontekstu kulturalnego, ale za to spokojnym i szczęśliwym w swojej rutynie. W mieście panują jasne zasady postępowania, regulowane przez moralność wiary chrześcijańskiej. Ludzie pomagają sobie w codziennej doli, ale we wszelkich od niej odstępstwach, w tym w oszustwie i nierządzie, widzą zagrożenie statusu całej społeczności. Obraz wsi w powieści Orzeszkowej jest jak najbardziej pozytywny, a postaci ją reprezentujące takie jak siostra Pawła, Ulana, czy stara Awdocia, postępując zgodnie z wiejskim poglądem na rzeczywistość stanowią wzór postępowania.
Z drugiej strony obraz miasta w „Chamie” pełni funkcję kontrastową. Miasto jest miejscem, które w powieści to przestrzeń, w której żyje także społeczeństwo burżuazyjne, pełne różnorodnych instynktów, ale także puste i próżne, łaknące ekscytujących wrażeń, łącznie z wykroczeniami i romansami. To świat, w którym ludzie próbują żyć według bardziej „wyrafinowanych” norm społecznych, ale mimo to nadal borykają się z kryzysami moralnymi, jakie niosą za sobą różnice klasowe. Miasto w powieści jest pełne ludzi, którzy czują się lepsi od chłopów, ale jednocześnie ich życie jest pełne wewnętrznych sprzeczności i fałszu.
Obraz wsi i miasta w „Chamie” Orzeszkowej wyraźnie pokazuje, jak silnie determinują one losy bohaterów. Wieś, z jej prymitywnymi normami i niewielkimi perspektywami rozwoju, sprawia, że Franka jest uwięziona w swoim losie. Miasto natomiast, choć z pozoru oferuje większe możliwości, staje się miejscem, w którym bohaterowie, nie potrafią odnaleźć prawdziwego szczęścia. Obraz wsi w powieści jest w dużej mierze optymistyczny – to miejsce, które ogranicza się impulsy jednostki, na rzecz zbiorowości. Miasto, choć z pozoru oferujące wolność, również nie daje odpowiedzi na trudne pytania o sens życia i miłości. W kontekście społecznym wieś i miasto w „Chamie” odzwierciedlają dwa różne światy, które, mimo różnych wartości, są pełne swoich niedoskonałości. Orzeszkowa w swojej powieści ukazuje, jak różnice między tymi dwoma środowiskami wpływają na życie bohaterów i jak skomplikowane są ich relacje w świecie zdominowanym przez klasowe podziały.
Aktualizacja: 2025-01-05 17:32:46.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.