„Cham” Elizy Orzeszkowej z 1888 roku to powieść, która ukazuje zderzenie dwóch światów: wsi i miasta, tradycji i nowoczesności, a także konfrontację prostoty życia z wykształceniem i aspiracjami społecznymi. Historia przedstawia życie Pawła Kobyckiego, rybaka z nad Niemna, oraz miastowej, Franki Chomcówny która staje się jego żoną. W powieści pojawia się wiele motywów charakterystycznych dla realizmu.
Spis treści
Jednym z głównych motywów w „Chamie” jest samotność Pawła, rybaka, który żyje w odosobnieniu, w harmonii z naturą. Paweł to cichy, spokojny i refleksyjny mężczyzna. Jego życie opiera się na pracy nad rzeką i kontakcie z naturą, z dala od miejskiego zgiełku. Dla Pawła samotność to z jednej strony wybór, z drugiej – wynik tragicznych doświadczeń życiowych: śmierci żony i ojca. Mężczyzna unika ludzi, lecz nie jest obojętny na ich los. W jego spotkaniu z Franką, dziewczyną z miasta, widoczna jest konfrontacja dwóch, diametralnie różnych sposobów życia. Franka po poślubieniu Pawła zaczyna po jakimś czasie odczuwać samotność, która sprowadza ją na drogę licznych romansów.
Franka, wchodząc w życie Pawła, doświadcza zmiany na tle społecznym. Pochodzi z miasta, a życie w wiosce, wśród ludzi prostych, początkowo budzi w niej fascynację. Jednak z biegiem czasu zaczyna czuć rozczarowanie, dostrzegając, że życie na wsi nie jest tak idealne, jak jej się początkowo wydawało. Dawne życie w mieście, pełne rozrywek, teatrów i jej zdaniem bardziej wartościowego życia, staje w opozycji do nowego, monotonnego i często trudnego życia na wsi. Poczucie wyższości, którym początkowo się wykazuje, zaczyna zamieniać się w żal i rozczarowanie. Zmiana Franki ukazuje, jak środowisko wsi, jej praca, a także relacje z Pawłem, formują ją na nowo, czyniąc ją bardziej twardą, ale jednocześnie coraz bardziej zagubioną. W końcu zaczyna siebie postrzegać jako „chamkę”, choć nigdy nie adaptuje się całkiem do lokalnej społeczności.
Motyw przemiany moralnej jest również kluczowy w powieści, szczególnie w przypadku Pawła. Jest to prosty mężczyzna, żyjący w zgodzie z naturą, który przeżywa trudne chwile, kiedy odkrywa, że Franka go zdradziła. Poczucie sprawiedliwości Pawła, oparte na jego moralnych zasadach i wierzeniach religijnych, nie pozwala mu na łatwe wybaczenie. Dopiero przez doświadczenia związane z powrotem Franki, a także poprzez ich wspólne modlitwy, Paweł dochodzi do przekonania, że jedynym sposobem na oczyszczenie i nawrócenie jest modlitwa i pokuta. Paweł nie wybacza jej od razu, ale daje jej szansę, wierząc, że jej życie może się zmienić, tak jak on sam stara się zmienić swoje.
Miłość jest kolejnym istotnym motywem w powieści, choć pojmuje się ją w sposób różnoraki. Miłość Pawła do Franki jest pełna poświęcenia. Paweł stara się pomagać France w trudnych chwilach, choć nie rozumie jej postępowania. Staje się dla niej opiekunem, choć nie bez trudu. Z kolei Franka, która początkowo patrzy na Pawła z pogardą, w końcu zaczyna dostrzegać w nim ciepło i dobroć. Ich miłość zmienia się z czasem – z miłości idealistycznej, opierającej się na wspólnych wyobrażeniach, w miłość pełną kompromisów i walki z własnymi demonami, z którymi Franka w końcu przegra.
„Cham” to powieść, w której wyraźnie zarysowuje się motyw społecznej hierarchii. Franka, która początkowo miała pewne aspiracje społeczne, zostaje wchłonięta przez życie wiejskie, a jej poczucie wyższości zaczyna się chwiać. Nie potrafi przystosować się do wiejskiego życia, a jej rozmowy o klasie wyższej i jej rozrywkach budzą u sąsiadów jednocześnie fascynację i zgorszenie. Ostatecznie dostrzega, że nic nie daje jej poczucia spełnienia w nowym środowisku. Ma poczucie, że stała się „chamką”, a jej marzenia o wyższej klasie społecznej okazały się nierealne. To pokazuje kontrast pomiędzy prostym, ale pełnym pracy i odpowiedzialności życiem Pawła a przeszłością Franki pełną pozorów i powierzchownych wartości.
Motyw natury pełni w powieści nie tylko rolę tła, ale także swoistego symbolu. Paweł, rybak, żyje nad rzeką Niemen, która stanowi dla niego zarówno źródło utrzymania, jak i miejsce, gdzie czuje się wolny. Natura w „Chamie” porządkuje i organizuje życie bohaterów, a jednocześnie jest źródłem spokoju i harmonii. Samotność Pawła nad rzeką i jego szacunek dla natury konfrontują się z chaosem, który wywołuje Franka, wnosząca do jego życia elementy cywilizacji i świata ludzi. Ostatecznie natura staje się sferą, w której Paweł, po przeżyciu różnych trudności, szuka ukojenia i sensu.
Aktualizacja: 2024-12-25 18:01:33.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.