„Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” to powieść Ignacego Krasickiego opublikowana 15 marca 1776 roku. Poprzez losy tytułowego bohatera, Mikołaja Doświadczyńskiego, autor podejmuje refleksję nad problemami egzystencjalnymi, moralnymi oraz obyczajowymi, które pozostają aktualne i w dzisiejszych czasach.
Spis treści
Bardzo ważną częścią powieści, a zarazem życia głównego bohatera są podróże, o których marzy przez lata. Gdy jednak w końcu, po śmierci rodziców, wyrusza w świat, popełnia wiele błędów. Zostaje oszukany przez hrabiego, a następnie musi uciekać przed dłużnikami. Dopiero morska wyprawa na egzotyczną wyspę Nipu przynosi mu pozytywne zmiany. Tam, poznając życie mieszkańców Nipu i ucząc się od swojego mentora Xaoo, Mikołaj odkrywa całkowicie inny sposób życia i system wartości. Jednak konfrontacja z „cywilizowanym” światem znów kończy się rozczarowaniem: Mikołaj trafia do ciężkiej pracy w kopalni. Wszystkie trudne doświadczenia przyczyniają się do tego, że chłopak wreszcie dojrzewa i rozumie, co jest dla niego najważniejsze.
Wątek Nipuan ukazuje zderzenie europejskiej cywilizacji z prostym, harmonijnym stylem życia mieszkańców wyspy Nipu. Po tragicznej katastrofie Mikołaj budzi się w obcym miejscu, które początkowo wydaje mu się dzikie. Jednak z czasem odkrywa, że Nipuanie prowadzą życie pozbawione skomplikowanych norm prawnych czy ustroju politycznego. Mikołaj szybko uczy się ich języka i zasad życia społecznego, co staje się dla niego okazją do refleksji nad europejską kulturą i porównania jej do Europy. Podczas pobytu u Xaoo, mentora Mikołaja, bohater staje się świadkiem krytyki zachodniej edukacji oraz filozofii. Nipuanie nie przykładają wagi do przyswajania obcej historii czy języków, co kontrastuje z ich sposobem nauki opartym na opowieściach przekazywanych przez najstarszych członków społeczności. Mikołaj odkrywa, że mieszkańcy wyspy nie znają konfliktów, żyją w idealnej społeczności, gdzie każdy ma swoje miejsce. Mikołaj wraca z Nipu z nowym spojrzeniem na świat i systemem wartości.
Wątek Julianny stanowi istotny element akcji, ponieważ to u jej boku Mikołaj Doświadczyński znajduje szczęście i spełnienie jako partner romantyczny. Jako młody chłopak, Mikołaj, zafascynowany romansami, zakochuje się w Juliannie, wychowance jego matki. Matka Mikołaja, dostrzegając jego uczucia do Julianny, decyduje się na jej wysłanie do klasztoru, a syna namawia do zagranicznej podróży, co wydaje się próbą ochrony go przed zranieniem. Dopiero po latach, będąc na to bardziej gotowym, Mikołaj ponownie spotyka Juliannę i zakłada z nią rodzinę. Ostatecznie ich losy splatają się, co prowadzi do szczęśliwego zakończenia: tworzą rodzinę, mają dzieci i wnuki. Wątek Julianny podkreśla nie tylko zmienność losu, ale także siłę miłości, która, mimo przeszkód, przetrwała próbę czasu.
Wątek kopalni w Potozo to opowieść o trudnych doświadczeniach Mikołaja, który po długiej podróży zostaje uratowany przez hiszpański statek. Jego nowa sytuacja okazuje się dramatyczna, ponieważ jest skuty w kajdany i przetrzymywany z niewolnikami, którzy mają pracować w meksykańskich kopalniach. Mikołaj, mimo trudności, stara się adaptować do nowego otoczenia. W kopalni ciężko pracuje, jednocześnie ucząc się hiszpańskiego. Spotyka sędziwego rdzennego Amerykanina, który dzieli się z nim swoimi doświadczeniami i spostrzeżeniami na temat podobieństw między Nipuanami a jego własnym ludem, zanim zostali podbici przez kolonizatorów. To właśnie on wspaniałomyślnie pomaga Mikołajowi odzyskać wolność i przedstawia mu swojego przyjaciela kwakra Gwilhelma.
Wątek kariery politycznej Mikołaja ukazuje jego ambicje i rozczarowania związane z objęciem urzędu posła. Po powrocie do Warszawy i Szumina, Mikołaj stara się żyć zgodnie z naukami Nipuanów, co jednak nie wystarcza, by zmienić rzeczywistość polityczną. Gdy dostaje szansę na zostanie posłem, ma nadzieję na wprowadzenie pozytywnych zmian. Jednak szybko orientuje się, że Polacy nie są chętni do reformowania, a jego wystąpienia są ignorowane. W Warszawie staje w obliczu korupcji i manipulacji ze strony wpływowych osób, próbujących go przekupić. Sejm, w którym bierze udział, zostaje zerwany już po trzech dniach, a lamenty marszałka nie prowadzą do żadnych konkretów. Postanawia więc żyć w spokoju i zgodzie z samym sobą, z dala od polityki.
Pan Damon, guwerner, którego matka wynajmuje dla Mikołaja, okazuje się być markizem ukrywającym się przed królem Francji. Ta tajemnica nadaje postaci Damona aurę tajemniczości i przyciąga uwagę lokalnej społeczności, co wkrótce prowadzi do plotek i zainteresowania jego osobą. Podczas podróży Mikołaj zabiera pana Damona ze sobą, co sprawia, że guwerner staje się jego towarzyszem w przygodach. Ich plany jednak zostają pokrzyżowane przez nieobecność kuzyna, u którego mieli się zatrzymać, co zmusza ich do dłuższego oczekiwania. W tym czasie Mikołaj angażuje się w grę w karty i zdobywa sympatię córki baronowej de Grankendorff. Niestety, sielanka kończy się dramatycznie, gdy Mikołaj broni pana Damona, co skutkuje jego aresztowaniem. Po powrocie do pokoju Mikołaj odkrywa, że pan Damon oraz baronowa okazali się oszustami, a jego majątek zniknął. To kolejna lekcja dla naiwnego Mikołaja.
Aktualizacja: 2024-09-24 20:56:49.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.