"Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki" to powieść Ignacego Krasickiego, datowana przez autora na 26 lutego 1775 roku i opublikowana 15 marca 1776 roku w wydawnictwie Michała Grölla.
Utwór jest napisany w formie relacji pamiętnikarskiej głównego bohatera, co nadaje mu wyjątkowy autentyzm. Krasicki, aby podkreślić autentyczność tekstu, miał zamiar umieścić informację, że pamiętnik został odnaleziony w apteczce w domu Pani Podczaszyny, jednakże ostatecznie ta notatka nie została zawarta w drukowanej wersji powieści.
Dzieło składa się z trzech części, z których każda reprezentuje odmienny typ powieściowy. Pierwsza księga opisuje dzieciństwo i edukację bohatera, łącząc w sobie elementy powiastki filozoficznej, satyryczno-obyczajowej oraz robinsonady. Druga księga przedstawia reedukację Mikołaja na wyspie Nipu, przyjmując formę utopii. Natomiast trzecia księga konfrontuje wiedzę Mikołaja z realiami cywilizacji, wykorzystując konwencje powiastki filozoficznej, obyczajowej oraz przygodowej. To bogate połączenie różnych gatunków literackich sprawia, że "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki" są niezwykle fascynującą lekturą, wciągającą czytelnika w świat niezwykłych przygód i refleksji.