Długie trwanie Flaubertowskiej powieści „Pani Bovary” w zbiorowej świadomości zapewnił model postaci, który przez lata inspirował pisarzy i pisarki. Wydana w 1857 roku książka rozniosła się w europejskich kręgach inteligenckich tak szerokim echem, że w literaturze wielu języków można znaleźć niejedną bohaterkę „spokrewnioną” z Emmy Bovary, a samo zjawisko zyskało nawet swoją nazwę - „bowaryzm”.
Spis treści
Bowaryzm to pojęcie, zmieniające swoje znaczenie od momentu, gdy po raz pierwszy zostało użyte. Początkowo nie odnosiło się bezpośrednio do literatury, ale do zwolenników powieści, którzy bronili jej podczas procesu Flauberta oskarżonego o obrazę moralności. Byli oni nazywani bowarystami.
W literaturze bowaryzm najczęściej oznacza uczucie niezadowolenia, będącego efektem bolesnego rozdźwięku między idealnym obrazem życia a rzeczywistością. Termin ten jest również związany z tematami takimi jak rozczarowanie małżeństwem, zdrada, znudzenie codziennością, potrzeba ucieczki od prozy życia czy pragnienie intensywnych doznań. Obejmuje też sztuczne przedstawianie życia i nieudane próby realizacji marzeń.
Grzegorz Przepiórka, współczesny badacz bowaryzmu, opisuje go jako : „zjawisko postromantyczne charakteryzujące się ucieczką od rzeczywistości w sferę iluzji, w wyniku oddziaływania tekstów kultury, z immanentnym [tzn. nieodłącznym] zakwestionowaniem takiej postawy w dziele literackim (deziluzja)”.
Postaci podobne do Emmy Bovary pojawiają się w literaturze europejskiej XIX i XX wieku w dużej liczbie. Bowaryzm można znaleźć w twórczości takich pisarzy jak Lew Tołstoj, Henryk Ibsen, Guy de Maupassant, Teodor Fontane, Oscar Wilde, Tomasz Mann, a także u wcześniejszych autorów, jak Jane Austen.
W polskiej literaturze bowaryzm najczęściej kojarzy się z prozą Elizy Orzeszkowej, która często przedstawia „niezrównoważone zachowania kobiece”. Warto zwrócić uwagę na takie powieści jak „Cham”, „Zefirek” i „Nad Niemnem” (gdzie przykład bowaryzmu można znaleźć w postaci drugoplanowej – Emilii Korczyńskiej). Również w trzech „Mariach” – „Morze odeszło” Konopnickiej, „Nocach i dniach” Dąbrowskiej oraz „Cudzoziemce” Kuncewiczowej – można dostrzec cechy bowaryzmu.
Opracowanie na podstawie:
Aktualizacja: 2024-08-22 13:45:44.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.