Trójkę najważniejszych bohaterów dramatu Faust Goethego stanowią tytułowy uczony, jego kochanka Małgorzata i diabeł Mefistofeles. Relacje pomiędzy nimi są dosyć skomplikowane. Mefistofeles, chociaż ma służyć Faustowi, przyjmuje wobec niego rolę przewodnika po rozkoszach życia. Poprzez przebiegłe działania, wypacza jego żądania i czyni coraz większe zło. Zmienia się to dopiero w akcie drugim, w którym Faust podporządkowuje sobie diabła i wyzwala się z jego podstępnych knowań. Z Małgorzatą wiąże zaś bohatera nieszczęśliwy romans – mieszanka pożądania, prawdziwej miłości i żalu, prowadzących do tragicznego zakończenia.
Spis treści
Chociaż z perspektywy Fausta to on dominuje w jego relacji z Mefistofelesem, od początku to diabeł rozdaje karty. Ich historia zaczyna się od zakładu. Diabeł umawia się z Bogiem, że doprowadzi do upadku próżnego i egocentrycznego Fausta. W następstwie przychodzi do uczonego w chwili największej rozpaczy i proponuje pakt – bohater odda mu swą duszę, jeżeli dzięki jego mocom poczuje się spełniony. Teoretycznie ustawia go to w roli sługi, czy nawet towarzysza wspomagającego Fausta swoimi nadprzyrodzonymi umiejętnościami. Mefistofeles, jak wskazuje jedno z tłumaczeń jego imienia, jest jednak kłamcą i zwodnikiem.
Szybko przybiera wobec Fausta rolę mistrza, pokazującego bohaterowi uciechy tego świata. Pragnie tym samym odciągnąć go od szlachetnego celu poszukiwań. Na tym jednak nie kończy się podstęp Mefistofelesa. Pozornie wykonując każde polecenie bohatera, czyni nim zło i kieruje uczonego na ścieżkę zaspokajania swoich żądz. Dopiero śmierć Małgorzaty uświadamia Faustowi, prawdziwą naturę ich relacji.W drugiej części dramatu udaje mu się przezwyciężyć knowania Mefistofelesa, co zmusza go do dokładnego wypełniania poleceń bohatera.
Relacja Fausta i Małgorzaty jest z kolei przykładem miłości nieszczęśliwej. Można wysnuć jej początek z knowań Mefistofelesa, który magicznie odmłodził Fausta. Pobudzony przypływem witalności uczony zapałał cielesną żądzą do spotkanej w mieście czternastolatki. Ich romans ma początkowo ze strony bohatera bardzo przyziemny charakter. Potem zdaje się to zmieniać, a uczony czuje miłość do nieszczęsnej bohaterki.
Małgorzata, niewinna i przy tym naiwna dziewczyna, kocha jednak Fausta prawdziwie. Daje temu wyraz w rozmowie o Bogu, gdzie martwi się o zbawienie kochanka. Ulega jednak jego urokowi, godząc na niegodziwe zachowanie w imię miłości. Doprowadza to do kolejnych tragedii, które niszczą życie dziewczyny. Zabicie brata przez Fausta, przypadkowe otrucie matki środkiem nasennym, ciąża a w końcu porzucenie przez kochanka doprowadzą ją do szaleństwa.
Gdy Faust zabrany przez Mefistofelesa na Noc Walpurgii przypomina sobie o Małgorzacie, jest już za późno. Po utopieniu nieślubnego dziecka dziewczyna oczekuje na wyrok śmierci. Tytułowy bohater próbuje jeszcze ratować oszalałą kochankę, czując wyrzuty sumienia. Ta jednak akceptuje swój los, czym ratuje duszę. Pozostawia to Fausta załamanego, przytłoczonego ogromem zła, jakie wyrządził.
Jak widać, obie relacje są na swój sposób dynamiczne. Złączone losy trzech bohaterów wpisują się zarazem w słowa Boga: „Dopóki dąży, błądzi człowiek”.
Aktualizacja: 2024-06-18 19:42:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.