„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej ukazało się dokładnie 25 lat po wybuchu powstania styczniowego, co nie powinno być traktowane jako czysty przypadek. Istotnie, konsekwencje zrywu niepodległościowego są czołowym wątkiem podejmowanym przez powieściopisarkę. Przykłada ona bardzo szczególną uwagę pielęgnowaniu tożsamości narodowej, jak zresztą przystało na wyznawczynię pozytywistycznych ideałów.
Patriotyzm przedstawiony w powieści „Nad Niemnem” jest blisko związany z ideałami epoki, w której powstawała powieść. W przeciwieństwie do romantyków, którzy wzniecali krwawe powstania w celu odzyskania niepodległości, pozytywiści skupili się na pracy jako idei, która może przysłużyć się odbudowie kraju. Dbałość o majątki ziemskie, gospodarkę, wprowadzane nowoczesnych metod pracy, integrowanie się poszczególnych klas społecznych i wspólny wysiłek na rzecz ojczystego kraju to wartości — to wszystko kryje się pod hasłem patriotyzm. Postaci, które nie realizują wspomnianych ideałów, Orzeszkowa ocenia jednoznacznie negatywnie.
Powieściopisarka nie porzuca jednak romantycznego ideału patriotyzmu. Jednym z najważniejszych motywów, jakie pojawiają się w „Nad Niemnem” są konsekwencje klęski powstaniu styczniowym i pielęgnowanie pamięci o poległych. Te wartości symbolizuje ukryta w lesie mogiła, przez którą Benedykt Korczyński nie chce sprzedać swojej ziemi. Orzeszkowa podkreśla szczególnie fakt, że powstanie połączyło ze sobą społeczeństwo ponad podziałami klasowymi.
Model patriotyzmu, który prezentuje „Nad Niemnem” to nie tylko walka o wolność ojczyzny, ale także wspólna praca na rzecz lepszej przyszłości i pielęgnowanie tożsamości narodowej. Oprócz pielęgnowania ziemi i mogiły powstańczej dotyczy to również pielęgnowaniu pamięci o micie założycielskim rodu Bohatyrowiczów, który symbolizuje grób Jana i Cecylii. Innymi słowy, patriotyzm w powieści Orzeszkowej przyjmuje wiele różnych form, które nie ograniczają się wyłącznie do poświęcania życia za ojczyznę.
Aktualizacja: 2024-08-15 13:12:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.