Ignacy Krasicki zapisał się w historii polskiej literatury przede wszystkim ze względu na swoje bajki, opublikowane w zbiorze Bajki i przypowieści w 1779 roku. Ukazała się w nim między innymi bajka Lis i osieł, która niesie cenne przesłanie na temat przyjaźni oraz konsekwencji naszego postępowania.
Bajka to krótki utwór literacki zawierający morał. Ma wierszowaną formę i bardzo często żartobliwy charakter. Utwór Ignacego Krasickiego zdecydowanie ma te cechy charakterystyczne dla gatunku.
Bajki Krasickiego należą do tzw. bajek epigramatycznych, czyli są krótkie i w przeciwieństwie do bajek narracyjnych, pozbawione rozwijającej się fabuły. Bajka leży na pograniczu liryki i epiki, a utwór Lis i osieł, jak typowy epigramat, leży zdecydowanie bliżej liryki. Utwór składa się z sześciu wersów, liczba zgłosek nie jest stała. Pojawiają się rymy parzyste, które sprawiają, że bajka jest rytmiczna.
Istotą bajki jest alegoryczność, która pojawia się również w przypadku utworu Lis i osieł. Chociaż bohaterami są zwierzęta, mają cechy ludzkie. Pojawiają się więc liczne personifikacje (Lis stary, wielki oszust, rzekł mu osieł). Obecne są też epitety (Lis stary, wielki oszust).
Bajka, chociaż krótka i prosta, przedstawia ważne prawdy, które możemy odnieść do świata ludzi. Dochodzi tutaj do spotkania zwierząt, które przestawiają typowe ludzkie przywary. Obecna jest znana w literaturze alegoria lisa, kojarzonego z chytrością i sprytem. W bajce jego cechy nie są jednak ukazane w pozytywny sposób: lis jest oszustem, który wykorzystuje innych. Drugim bohaterem bajki jest osioł, który nie został przedstawiony stereotypowo. Chociaż zazwyczaj kojarzy się go z uporem i głupotą, w bajce zaskakuje życiową mądrością. To właśnie on udziela lisowi celnej odpowiedzi. wybijając przebiegłemu lisowi argumenty z ręki.
Lis przyszedł do osła, aby mu się wyżalić. Znany spryciarz i oszust był zasmucony, ponieważ zauważył, że nie ma żadnego przyjaciela. Osioł zachował jednak trzeźwość umysłu i szczerze odpowiedział sprytnemu lisowi. Trudno było oczekiwać, że będzie on miał wielu przyjaciół, skoro wszyscy wiedzą, że jest zakłamany i oszukuje innych. Osioł uświadomił lisowi, że nie może mieć pretensji do innych, skoro pokazał, że nie powinno mu się ufać. Miał on rację: to lis zapracował na swoją reputację, a teraz tylko mierzył się z konsekwencjami własnego postępowania. Nie można tutaj doszukiwać się niesprawiedliwości: lis zapracował na własną reputację.
Bajka pokazuje, że nasze zachowanie ma swoje konsekwencje. Lis był rozżalony samotnością, ale tak naprawdę nie zasłużył na przyjaciela. Zamiast być życzliwym i otwartym, stał się znanym w okolicy oszustem. Utwór pokazuje, że jesteśmy kowalami własnego losu i nie powinniśmy obwiniać innych o wszystkie nasze problemy: żeby znaleźć przyjaciela, trzeba najpierw umieć być przyjacielem dla innych.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.