Dzieła artystyczne powstają właściwie od początku istnienia cywilizacji. Zmieniała się ich forma, wykorzystywane metody czy materiały, ale także miały one różne funkcje. Czasami dzieła miały odwzorowywać rzeczywistość, bywały też jej artystycznym wyrazem, opowiadały jakąś historię, czy też dostarczały ludziom rozrywki. Z czasem okazało się także, że dzieła artystyczne mają także funkcję perswazyjną. Polega ona na wykorzystaniu języka jako narzędzia i nakłonienie dzięki temu odbiorcy do konkretnego zachowania czy przyjęcia pewnego stanowiska. Jako przykłady tej funkcji można wskazać na przykład groźby, apele czy nakazy. Jednak obejmuje ona też całe teksty literackie, których treść nakłania odbiorcę do pożądanych przez autora zachowań. Można się zastanawiać, czy dzieła artystyczne powinny pełnić taką funkcję. Wiele osób wychodzi jednak z założenia, że sztuka powinna być zaangażowana w sprawy polityczne i społeczne oraz wpływać na opinie odbiorców. Przykładem takich dzieł są między innymi nowele Elizy Orzeszkowej „Marta” i „Gloria victis” oraz wiersz Czesława Miłosza zatytułowany „Do polityka”.
„Do polityka” Czesława Miłosza to wiersz, który już swoim tytułem pokazuje, jaki temat jest w nim poruszany. Poeta zwraca się bezpośrednio do polityka, rozważając, jaką rolę pełni on w społeczeństwie i jaką postawą powinien przyjąć, odpowiadając przez całym krajem. Decyzje polityka mogą bowiem sprawić, że los wielu ludzi zmieni się na gorsze. Wystarczy jedno jego słowo, by zrujnować cudze życie. Miłosz czuje się więc w obowiązku pouczyć polityków i przypomnieć im, jak wielka odpowiedzialność na nich ciąży. Wiersz napisano jeszcze podczas II wojny światowej, a wydano w 1953 roku, kiedy w Polsce panował ustrój, który zmusił Miłosza do emigracji. W takiej sytuacji twórcy czuli się w obowiązku do stosowania w utworach funkcji perswazyjnej, by w ten sposób działać na odbiorców, a co za tym idzie, próbować także zmienić sytuację w kraju. Zaangażowanie pisarzy czy innych twórców miało zatem swój wpływ na wiele procesów, które miały miejsce w ówczesnym społeczeństwie.
„Marta” Elizy Orzeszkowej to pozytywistyczna nowela, która także pełni funkcję perswazyjną. Autorka zajęła się tematem związanym z dyskryminacją kobiet w społeczeństwie i kompletnym braku przygotowania kobiet z niektórych grup społecznych do samodzielnego życia i utrzymywania się. Orzeszkowa uczyniła to pokazując losy tytułowej Marty, która po śmierci męża nie jest w stanie utrzymać siebie i dziecka. Nie ma żadnego zawodu, traci po kolei wszystkie posady, aż wreszcie ginie w wypadku po próbie kradzieży leków dla chorej córki. Los Marty miał być przestrogą dla innych kobiet, by nie składały swojego losu w ręce męża czy rodziny. Było to też nawoływanie w kierunku emancypacji, która miała chronić kobiety przed takimi wydarzeniami.
W noweli „Gloria victis” Orzeszkowa także stosowała funkcję perswazyjną, ale poruszyła temat powstania styczniowego. Autorce zależało na zachowaniu pamięci o jego bohaterach, zatem ukazała ich w taki sposób, by wzbudzić w czytelnikach chęć zainteresowania się tym tematem. Był to także tekst służący kreowania ich pozytywnego wizerunku w czasach, w których pamięć o powstańcach powoli się zacierała, podejmowano też krytykę samego zrywu. Orzeszkowa pragnęła zatem przekonać czytelników do swojej wizji powstania styczniowego i w tym celu skorzystała z możliwości, jakie dał jej tekst literacki. Ten i powyższe przykłady pokazują, że funkcja perswazyjna w literaturze bywa ważna i potrzebna.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.