„Marta” to powieść tendencyjna Elizy Orzeszkowej, opublikowana w 1873 roku na łamach „Tygodnika Mód i Powieści”, a następnie wydana w formie książkowej. Utwór porusza problematykę tzw. kwestii kobiecej, ukazując trudną sytuację kobiet w XIX-wiecznym społeczeństwie, zwłaszcza w kontekście dostępu do edukacji i rynku pracy. Główna bohaterka, Marta Świcka, po śmierci męża i utracie majątku staje w obliczu konieczności samodzielnego utrzymania siebie i swojej czteroletniej córki. Brak praktycznych umiejętności oraz panujące uprzedzenia wobec kobiet sprawiają, że każda próba podjęcia pracy kończy się niepowodzeniem. Marta, mimo determinacji, nie znajduje zatrudnienia jako nauczycielka, tłumaczka ani ilustratorka, a praca szwaczki okazuje się niewystarczająca do utrzymania rodziny. Ostatecznie, zdesperowana i pozbawiona środków do życia, dopuszcza się kradzieży, lecz zostaje przyłapana i w dramatycznych okolicznościach ginie pod kołami konnego omnibusu. Powieść, będąca krytyką społecznej niesprawiedliwości i ograniczeń nakładanych na kobiety, miała na celu uwrażliwienie czytelników na problemy emancypacyjne i potrzebę reformy edukacyjnej.