Maria Pawlikowska-Jasnorzewska tworzyła w czasach XX-lecia międzywojennego i była luźno związana ze Skamandrem. Jej twórczość koncentrowała się nie tylko na codzienności, ale też wrażliwości, kobiecych uczuciach. Przykładem jest tutaj wiersz Robota anioła stróża opublikowany w tomiku Niebieskie migdały w 1922 roku.
Utwór ma nieregularną budowę, składa się z dwóch strof o różnej liczbie wersów. Pierwsza z nich liczy sześć wersów, a druga – trzynaście. Pojawiają się pojedyncze rymy, ale ich układ nie jest regularny.
Wiersz należy do liryki zwrotu do adresata, pojawiają się liczne apostrofy (Gonił cię mój anioł stróż po świecie, o mój Drogi, Wreszcie ciebie ślepego, ciebie niechętnego zawiódł przemocą do mego pokoju). Podmiot liryczny, kobieta, zwraca się do swojego ukochanego. Trzecim bohaterem lirycznym jest tytułowy anioł stróż, w którym osoba mówiąca dopatrywała się nadziei na ocalenie bliskiego mężczyzny.
W utworze, oprócz apostrof, pojawiają się inne środki stylistyczne. Obecne są epitety (białe nikotiany, trąby złote, taniec boski, szatą srebrnobiałą). Pojawiają się też metafory (zbawienie własne diabłom rzucał na pożarcie) i porównania (pachniał jak wytężone białe nikotiany, krzyczał głosem jak trąby złote i waltornie). Ekspresji dodaje wykrzyknienie (zbawienie własne diabłom rzucał na pożarcie!). Pojawiają się też przerzutnie (Pan Bóg wie dlaczego,/jak to się zdarza czasami). Poetka zastosowała też powtórzenia (ciebie ślepego, ciebie niechętnego).
W utworze poetka nawiązuje do wiary chrześcijańskiej. Anioł stróż w kontekście chrześcijaństwa to niematerialna istota, anioł, której przypisuje się rolę pośrednika między Bogiem a człowiekiem, pełniąc jednocześnie funkcję indywidualnego opiekuna. Zgodnie z chrześcijańskim przekonaniem, każdy człowiek ma swojego anioła stróża, który został mu dany od Boga. Pełni on rolę przewodnika i opiekuna, kierując wiernego przez życie, chroniąc go przed niebezpieczeństwami i modląc się za niego.
Ta wiara w anioła stróża ma głębokie korzenie w teologii katolickiej i stanowi element duchowego wsparcia oraz przekonania, że człowiek nigdy nie jest sam, gdyż Bóg posyła anioła stróża jako niebiańskiego kompana na życiowej drodze. Zgodnie z tą koncepcją, podmiot liryczny ma nadzieję, że anioł stróż uchroni nie tylko ją, ale też jej ukochanego.
Osoba mówiąca, będąca kochającą i troskliwą kobietą, wierzy, że jej anioł stróż czuwa nad ukochaną osobą w trakcie jej życiowej podróży. Anioł ten pełnił rolę przewodnika, prowadząc człowieka jak owieczkę, by bezpiecznie wrócił do domu. Był niezwykle blisko, kierując krokami ukochanej osoby. W przekonaniu podmiotu lirycznego anioł stróż nie tylko pilnował, ale również przekazywał mężczyźnie subtelne szepty o miłości. Być może miało to być codzienne przypomnienie, że jest kochany, a ktoś troszczy się o niego, czekając na niego z otwartymi ramionami. Dodatkowo anioł wydzielał zapach białych nikotianów, kwiatów zapylanych przez ćmy, które wieczorem otwierają się i intensywnie pachną. Może to być metafora wieczornych chwil refleksji, czy też czułej obecności podczas snu.
Anioł stróż pełnił także rolę obrońcy, modląc się za mężczyznę i próbując brać na siebie jego grzechy. Rzucał się diabłom na pożarcie, jakby chciał ochronić ukochanego kobiety przed potępieniem, grzesznymi czynami i życiowymi błędami, starając się sprowadzić go do bezpiecznego domu. To pełne oddania i miłości wyobrażenie anioła stróża ukazuje się jako niezwykła opieka nad ukochanym, nie tylko fizycznie, ale też duchowo.
W wierszu widoczne jest cierpienie podmiotu lirycznego, którego troska nie spotyka się z wdzięcznością. Płacze w pokoju, martwiąc się o ukochanego, modląc się, aby anioł stróż zawsze się nim opiekował. Głębię jej cierpienia może zrozumieć tylko Bóg, który wie wszystko. W końcu marzenie kobiety spełnia się – mężczyzna wraca do domu. Niestety nie przynosi to osobie mówiącej szczęścia, jej ukochany zdaje się ślepy na cierpienie kobiety. To może ukazywać brak zrozumienia i empatii wobec jej trosk. Jego niechęć do powrotu sugeruje brak miłości i zrozumienia, co oddaje przyczynę cierpienia podmiotu lirycznego.
Anioł stróż załamuje się, ponieważ zdaje sobie sprawę, że spełniając prośbę kobiety, sprawił jej jeszcze większe cierpienie. Kiedy mężczyzna był nieobecny, przynajmniej nie musiała patrzeć na jego obojętność. Nawet anioł nie był jednak w stanie cofnąć biegu wydarzeń, dlatego pozostało mu tylko jęknąć z przerażenia.
Wiersz ukazuje skomplikowaną naturę ludzkich relacji i uczuć. Nie zawsze nasza troska i miłość są odwzajemnione i docenione. Chociaż podmiot liryczny wzywa nawet siłę wyższą, aby czuwała nad ukochanym, on i tak pozostaje obojętny, a cierpienie staje się jeszcze większe.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.