Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, fot: Kurier Codzienny, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Utwór Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „La précieuse” został opublikowany w 1926 roku w tomiku „Pocałunki”. W ironiczny sposób przedstawia elegancką damę, której największym problemem jest przejście przez kałużę. Poetka próbuje skłonić przedstawicieli wyższych sfer do refleksji nad własną postawą w obliczu spraw ostatecznych.
Spis treści
Zbiór „Pocałunki” zawiera głównie czterowersowe miniatury poetyckie, które przedstawiają codzienne sytuacje, wyznania miłosne lub refleksje. Wyróżniają się zaskakującymi puentami, często w formie aforyzmów. Podobnie jest w przypadku utworu „La précieuse”. Miniatura składa się z czterech wersów o różnej liczbie zgłosek. Nie pojawiają się rymy.
Utwór należy do liryki inwokacyjnej. Pojawiają się więc apostrofy („widzę cię”, „I jakżeż ty zrobisz krok w nieskończoność?”). Podmiot liryczny to błyskotliwy obserwator rzeczywistości lat 20. XX wieku. Prawdopodobnie można utożsamiać go z samą autorką. Osoba mówiąca kieruje swoje słowa do tytułowej „la précieuse”, czyli przesadnie eleganckiej kobiety. Zwraca się do niej bezpośrednio, co może sugerować, że znają się osobiście i są w zażyłych stosunkach. Podmiot liryczny odnosi się do warstwy społecznej, do której sam należy.
W utworze pojawiają się epitety („małą kałużą”, „chińskim pieskiem”) i wyliczenie („z chińskim pieskiem pod pachą, z parasolem i z różą”). Obecne jest także pytanie retoryczne, które stanowi puentę utworu („I jakżeż ty zrobisz krok w nieskończoność?”).
Podmiot liryczny opisuje prostą scenkę, która mogła mieć miejsce na polskiej ulicy w latach 20. XX wieku. Obserwuje niezwykle elegancką kobietę, prawdopodobnie swoją znajomą. Poetka za pewnością zdawała sobie sprawę, że jej życie jest pozbawione trudności, z którymi zmaga się większość społeczeństwa. Jej rodzice wywodzili się ze szlachty. Była córką malarza, od dziecka przebywała więc w środowisku artystycznym. Można nawet podejrzewać, że osoba mówiąca dostrzega w eleganckiej damie samą siebie. Istnieje jednak kwestia, która odróżnia kobiety od siebie.
Podmiot liryczny jest świadomy kwestii ostatecznych. Zdaje sobie sprawę, że wszystko przeminie. Tak jak wszyscy inni, będzie musiał zmierzyć się ze śmiercią. Pieniądze ani pochodzenie nie są w stanie uchronić człowieka przed upływem czasu. Obserwowana przez osobę mówiącą kobieta zdaje się nie zauważać niczego, co wykracza poza jej dostatnie, spokojne życie.
Dama posiada wszystkie atrybuty zamożnej, dobrze urodzonej kobiety. Ma na sobie futro, pod pachą trzyma chińskiego pieska, a w jej dłoniach można dostrzec parasol i różę. Realizuje wszystkie swoje zachcianki. Nawet pies pełni bardziej funkcję ozdoby, niż towarzysza. Dama stoi nad małą kałużą i waha się, co powinna zrobić. Żyje pod kloszem, odizolowana od prawdziwych trudności i problemów. Konieczność zamoczenia drogich pantofli urasta więc dla niej do rangi tragedii.
Kobieta przez cały czas skupia się wyłącznie na sobie samej. Żyje w luksusie, nie zastanawia się nad sprawami przykrymi ani trudnymi, ponieważ nie ma takiej konieczności. Podmiot liryczny opisuje damę w ironiczny sposób. Kobieta potrafi tylko dbać o swój wygląd. Jest całkowicie zagubiona i niezaradna, pozbawiona męskiego towarzystwa nie jest w stanie poradzić sobie z najmniejszym problemem. Można zazdrościć damie bogactwa lub beztroskiego życia, lecz w rzeczywistości zasługuje ona na politowanie.
Utwór kończy zaskakująca puenta. Podmiot liryczny ironicznie pyta, jak dama zamierza wkroczyć w nieskończoność. Nie można wiecznie uciekać przed upływem czasu i śmiercią. Kwestie ostateczne dotyczą każdego, elegancka kobieta również będzie musiała się z nimi zmierzyć. Dama wydaje się całkowicie niezdolna do głębszych przemyśleń. Upływ czasu oznacza dla niej wyłącznie zmieniające się trendy.
Kobieta może wydawać się obyta w towarzystwie, ale w rzeczywistości jest niezwykle ograniczona. Nie rozumie, że życie doczesne to zaledwie początek ludzkiej egzystencji. Podmiot liryczny przewyższa damę życiową wiedzą i doświadczeniem, dlatego odnosi się do niej w ironiczny, pobłażliwy sposób.
Aktualizacja: 2024-06-26 17:21:56.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.