Bolesław Leśmian był czołowym przedstawicielem polskiego XX-lecia międzywojennego. W jego twórczości często pojawiały się konwencje oniryczne oraz nawiązania do psychoanalizy Freuda, czego przykładem jest tomik Napój cienisty opublikowany w 1936 roku. Jego częścią był utwór Wiersz księżycowy.
Utwór ma budowę regularną, składa się z pięciu czterowersowych strof. Pojawiają się rymy krzyżowe.
Mamy do czynienia z liryką bezpośrednią, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność, wypowiadając się w pierwszej osobie liczby pojedynczej (Tam bym ciebie spotkać chciał!). Prawdopodobnie jest to zakochany mężczyzna, wypowiada się również w imieniu swoim i swojej partnerki. Osoba mówiąca używa również pierwszej liczby osoby mnogiej (Właśnie dwojga naszych ciał, Nasze ciała teraz śpią).
Warstwa stylistyczna utworu jest bogata, pojawiają się liczne środki poetyckie. Obecne są epitety (zawiłą beztęsknotę, srebrne szumowiny, podziemną miedzą). Pojawiają się też charakterystyczne dla twórczości Leśmiana neologizmy, nazywane leśmianizmami (beztęsknotę, ta oddal). Poeta zastosował również metafory (W księżycowy wniknąć chłód, Został po nich — rozpęd wzwyż, złoty nadmiar cisz, Noc oddycha naszą krwią, Krew podziemną płynie miedzą). Wiersz jest bardzo ekspresyjny, pojawiają się liczne wykrzyknienia (Tam bym ciebie spotkać chciał! Tam się przyjrzeć twemu licu!, Lecz żadnego już nie będzie!). Na rytm utworu wpływają anafory (Nasze ciała teraz śpią,/ Nasze ciała nic nie wiedzą…, I ta oddal bez przyczyny,/I ten złoty nadmiar cisz —/I te srebrne szumowiny). Oprócz tego w utworze pojawiają się antytezy (srebro na wskroś złote).
Utwór został utrzymany w konwencji onirycznej. To konwencja literacka, która polega na przedstawianiu rzeczywistości w sposób przypominający sen, marzenia senne, a czasem nawet koszmar. Dzieło charakteryzujące się oniryzmem zazwyczaj posiada irracjonalny, absurdalny charakter, często sprzeczny z zasadami prawdopodobieństwa, gdzie zacierają się związki przyczynowo-skutkowe i logiczne następstwa wydarzeń.
Technika oniryczna miała swoje korzenie już w starożytności, bohaterowie opowiadali o własnych marzeniach sennych, które często miały znaczenie symboliczne. Jednak rozwój oniryzmu przypada głównie na wiek XX, kiedy artyści eksperymentowali z nowymi formami przekazu. Autorzy zaczęli używać oniryzmu, aby ukazać niestabilność rzeczywistości, rolę podświadomości, a także wyrazić głębokie emocje. W ramach tej konwencji dzieła nabierały wymiaru bardziej abstrakcyjnego, stając się odzwierciedleniem złożoności ludzkiego umysłu i percepcji. Na polskim gruncie do jej spopularyzowania w dużej mierze przyczynił się właśnie Bolesław Leśmian, czego przykładem jest Wiersz księżycowy.
Podmiot liryczny pragnie zanurzyć się w chłodzie księżycowym. Porównuje ten stan do momentu śmierci, gdzie nie odczuwamy już żadnej tęsknoty. Przestrzeń ta jest napełniona dwoma barwami: srebrem i złotem. To kolory szlachetnych metali, bliskie ideałowi i boskości. Srebro jest kojarzone z księżycem, a złoto symbolizuje światłość, boskość i słońce.
Możemy przypuszczać, że podmiot dosłownie opisuje księżyc lub przestrzeń kosmiczną, taką, jaką sobie wyobraża. Jednakże opis ten bardziej przypomina sferę marzeń sennych. To czas, gdy człowiek pogrąża się w błogiej nieświadomości, postrzegany przez mistyków jako stan między życiem a śmiercią. Podmiot liryczny uznaje, że ta przestrzeń kiedyś była nasycona magią, śmiechem i obecnością bóstw. Dziś pozostała cisza i ludzki pośpiech. Człowiek nie skupia się już na swoich snach, podświadomości, sile wyższej. Zasypiając, myśli o sprawach przyziemnych, nie marząc. Oddala się od tej niezwykłej przestrzeni, jaką jest sen. Osoba mówiąca sprzeciwia się jednak powszechnie panującemu realizmowi.
Bolesław Leśmian zasłynął również z erotyków, czyli utworów o tematyce miłosnej. Takie elementy pojawiają się również w Wierszu księżycowym. Erotyka i utwory nasycone cielesnością są częstym motywem w twórczości Bolesława Leśmiana. Jednak tutaj przybierają one nieco odmienną formę. Podmiot liryczny pragnie doświadczyć miłosnych uniesień w świecie snów. Jest to przestrzeń, w której marzy o przyglądaniu się ukochanej i zachwycaniu się nią. Brakuje mu snów, w których pojawiłby się jej obraz. Być może tylko wtedy, w świecie snów, mógłby z nią być, gdyż w rzeczywistości jest to niemożliwe. Noc staje się tu samodzielnym bohaterem, istniejąc dzięki śpiącym ciałom. Wygląda to, jakby ich nieświadomość i pulsująca krew w żyłach żywiły noc. W tym czasie człowiek staje się bezradny, nieświadomy tego, co się z nim dzieje. To chwila, gdy ludzki umysł poddaje się władzy wyobraźni, fantazji lub zupełnie nierealistycznych wizji marzeń sennych.
Osoba mówiąca nie wyjaśnia, dlaczego nie widzi swojej ukochanej w snach oraz nie może być z nią w świecie realnym, co dodaje utworowi atmosfery tajemniczości. Czytelnik otrzymuje tylko wgląd w świat jego marzeń sennych.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.