Znane powiedzenie głosi, że to nie szata zdobi człowieka. Oznacza to, że to nie zewnętrzny wygląd, ubranie czy inne tego typu cechy świadczą o tym, jaka dana osoba jest naprawdę. Czasami pod pięknymi strojami kryje się naprawdę paskudna osobowość, a skromnie odziana, uboga osoba skrywa w sobie wspaniały charakter. Prawdziwość tego powiedzenia można zobaczyć także w wielu dziełach literackich. Zobrazować ją można na przykładzie między innymi „Lalki” Bolesława Prusa, „Małej księżniczki” Frances Hodgson Burnett, „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza oraz opowiadania „Górą »Edek«” Marka Nowakowskiego. To tam można się spotkać z przykładami, które zaprzeczają płynącemu jeszcze z czasów antycznych przekazowi, że to, co piękne, musi być też równocześnie dobre.
W powieści „Lalka” ukazano klasowy podział społeczeństwa oraz różne grupy społeczne. Na samym szczycie tej hierarchii oczywiście obecna jest arystokracja. Uznawana jest ona za ludzi lepszych z racji swojego urodzenia, majętnych, doskonale wychowanych i stojących ponad pospolitymi masami. Tymczasem Prus pokazuje, że przedstawiciele arystokracji, tacy jak Izabela Łęcka czy Kazimierz Starski, to ludzie o zepsutym wnętrzu, o egoistycznym podejściu do życia, zainteresowani wyłącznie sobą. Wszelka dobroczynność w ich wykonaniu była wyłącznie pokazem, obchodziło ich bowiem jedynie ich własne dobro. Pod pięknymi sukniami nie kryło się nic.
Tymczasem ludzie zdecydowanie ubożsi, tacy jak Węgiełek, czy też osoby, które na swój sukces ciężko pracowały, jak Stanisław Wokulski, mimo mniej pięknej aparycji czy ogłady w towarzystwie, naprawdę mają w sobie dobre, czujące i empatyczne serca. Nie prezentowali się może tak doskonale jak arystokraci na salonach, ale ich charaktery były o wiele wrażliwsze, lepsze i wyczulone na los drugiego człowieka, niż kiedykolwiek miało to miejsce w przypadku bogatych i dobrze urodzonych szlachcianek. W ten sposób Prus dobitnie pokazał, że to nie szata zdobi człowieka.
W powieści Frances Hodgson Burnett pod tytułem „Mała księżniczka” piękne szaty nosi zła właścicielka szkoły, która skazała główną bohaterkę na ubóstwo oraz wyzysk. Gdy mała Sara traci z dnia na dzień ojca i majątek, to panna Minchin w tym samym momencie pokazuje swoje prawdziwe oblicze i zmienia dotychczas ulubioną uczennicę w służącą. Sara nosi od tego momentu stare, zniszczone stroje i wygląda jak nędzarka, ale w głębi serca pozostaje dobrą, współczującą dziewczynką, wrażliwą na cudzą krzywdę. Panna Minchin z kolei, mimo odpowiedniego, dostatniego wyglądu, jest osobą okrutną, bezwzględną i pozbawioną empatii. To doskonale pokazuje, że nie strój czy pozycja społeczna odpowiadają za dobry charakter danej osoby.
W epopei narodowej Adama Mickiewicza zatytułowanej „Pan Tadeusz” pod skromnym mnisim habitem księdza Robaka kryje się tak naprawdę Jacek Soplica, waleczny patriota, który stara się przyczynić do odzyskania przez Polskę niepodległości w trudnych czasach. Prezentuje się on nader skromnie, jak na zakonnika przystało, ale pod tym strojem kryje się człowiek dzielny i wytrwały. Ocenienie Soplicy po jego wyglądzie zewnętrznym mogło być zatem mylące.
Opowiadanie Nowakowskiego „Górą »Edek«” pokazuje starcie dwóch światów. Jednym z nich jest skromny właściciel małego samochodu, drugim zaś tytułowy Edek, człowiek jeżdżący wzbudzającym podziw, sporym autem. Jego wygląd jednak ukrywa naprawdę paskudny charakter, symboliczny Edek z opowiadania jest bowiem człowiekiem bezwzględnym, który nie zważa na słabszych i siłą bierze to, co - jak sądzi - mu się należy. Jego wygląd zatem nie sygnalizuje jego okrutnego i nieprzyjemnego charakteru, co może być dla innych mylące.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.