Stanisław Baliński, fot: Kurier Codzienny, Narodowe Archiwum Cyfrowe
„Romans wieczorny” Stanisława Balińskiego pochodzi z jego debiutanckiego zbioru „Wieczór na Wschodzie” opublikowanego w 1928 roku. Ten metaforyczny utwór stylizowany na balladę zawiera wiele odniesień do epoki romantyzmu.
Spis treści
Wiersz ma regularną budowę, składa się z sześciu czterowersowych strof, zawiera rymy krzyżowe. Wersy składają się z dziesięciu lub jedenastu zgłosek.
Utwór należy do liryki bezpośredniej, ponieważ podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej („moim kraju”, „wracam”, „kołuję”). Nie wiemy zbyt wiele na jego temat, prawdopodobnie jest to człowiek tęskniący za ojczyzną, być może sam autor.
W wierszu pojawiają się liczne środki stylistyczne, takie jak epitety („kraju romantycznym, śpiewnym”, „tataraki jasne”, „falistej ścieżce”, „dumki najłzawsze”, „ciemnych kaczeńców”) czy metafory („został staw, gdzie ballady nie giną”, „snem kołuję od gwiazd do poranków”), które tworzą atmosferę tajemniczości charakterystyczną dla romantycznych ballad. Ponadto w utworze znajduje się wiele porównań, takich jak „fiołki rumieńców toną w stawie”, „jak dumki najłzawsze”, „drzewa próchnem bieleją, jak kości”. Poeta zastosował również personifikacje („dwa cienie, krzyżując dwa wiosła / dotąd myślą, że miłość trwa wiecznie”, „woda milczy i oczy zamyka”). Na dynamikę wiersza wpływają przerzutnie, czyli przeniesienie części wypowiedzi do kolejnego wersu.
W wierszu Balińskiego znajdują się jasne nawiązania do literatury romantycznej, poeta odwołuje się do „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza, czyli dzieła, które zapoczątkowało epokę Romantyzmu w Polsce. Baliński na wiele sposobów korzysta z dorobku minionej epoki, odwołując się do tych samych wartości, co romantycy. Niezwykle ważną rolę w wierszu odgrywa tajemnicza, spersonifikowana przyroda, będąca jednocześnie świadkiem i uczestnikiem zdarzeń. W utworze przebija się również wyraźnie tęsknota za ojczyzną, silne poczucie więzi z własnym krajem. Wiersz nawiązuje do romantyzmu poprzez przedstawienie krajobrazu jako tajemniczego i klimatycznego, co było niezwykle charakterystyczne dla tej epoki.
Podmiot liryczny podkreśla urok ojczyzny, określając ją jako „romantyczną” i „śpiewną”. W wierszu panuje tajemnicza atmosfera, charakterystyczna dla dzieł romantycznych. W tekście przewija się temat miłości, a także jej trwałość nawet po śmierci, co łączy się z metafizycznymi aspektami życia pośmiertnego. Wieczna, często nieszczęśliwa miłość, również jest motywem typowym dla twórczości epoki romantyzmu. Nie poznajemy jednak szczegółów historii kochanków, ponieważ ich losy zna tylko woda, która milczy i umie dochować tajemnicy.
Podmiot liryczny w nieoczywisty sposób opisuje miłość, ponieważ to natura staje się świadkiem spotkania dwojga kochanków. Są oni przedstawieni jako cienie, być może dlatego, że oboje nie żyją. Wskazują na to ich słowa „dobranoc na zawsze”, co byłoby potwierdzeniem na istnienie wiecznej miłości.
Podmiot liryczny, będąc świadkiem tej sytuacji, próbuje powrócić w to samo miejsce, aby obserwować nowe cienie i ich uczucie. Jednak nie udaje mu się znowu tego doświadczyć, tamta miłość była jedyna w swoim rodzaju. Wiersz ukazuje więc przemijanie i ulotność chwili. Przyroda, zwłaszcza woda, pełni funkcję świadka i tła dla tych wydarzeń. Dwaj bohaterowie, mimo że pozbawieni ciał, pragną być razem na zawsze, a woda zachowuje dla siebie ich sekret. To również nawiązanie do romantycznej idei natury jako uczestnika zdarzeń.
Wrażliwość podmiotu lirycznego przypomina poetę romantycznego, który wyraża swoje zainteresowanie naturą i ojczyzną oraz pokazuje swoją wiarę w siłę miłości wiecznej. W utworze znajdziemy barwny opis ojczystego kraju, co prawdopodobnie wynika z osobistych doświadczeń Balińskiego. Nawiązując do epoki romantycznej, ukazał swoją wiarę w patriotyczne ideały, podziw dla piękna krajobrazów i polskiej literatury minionych epok.
Wiersz „Romans wieczorny” Balińskiego jest hołdem, nie tylko dla ojczyzny, ale też romantycznych wieszczów, przede wszystkim dla Adama Mickiewicza. Liczne romantyczne nawiązania w twórczości poety mogą wynikać z osobistych doświadczeń Balińskiego, był on bowiem wnukiem znajomych polskich wieszczów. Tematyka związana z tęsknotą za ojczyzną może z kolei wynikać z pełnionego w międzywojniu stanowiska autora. Baliński był dyplomatą, który ze względu na pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych często przebywał za granicą.
Aktualizacja: 2025-01-16 23:47:20.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.