Nie od dziś wiadomo, że niektóre elementy w literaturze mają więcej niż jedno znaczenie. To drugie, dodatkowe odczytanie czyni z nich symbole. Symbole mogą wyrażać rzeczy, których nie można lub nie da się z różnych względów wyrazić wprost. Bardzo często symbole stają się bardzo ważną rzeczą w życiu społeczności, odwołują się bowiem do wartości, jakie są na przykład istotne dla całego narodu. Pojawiają się one na przykład w literaturze z danego okresu, stając się dla czytelnika czytelnym odniesieniem do danych kontekstów. Pisarze zatem często sięgają po symbole, które pełnią istotną rolę w życiu społeczności. Ma to miejsce na przykład w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza, w „Tangu” Sławomira Mrożka czy noweli „Gloria victis” Elizy Orzeszkowej.
Symbole w „Weselu”, które wybrał Wyspiański są bardzo istotne dla zbiorowości oraz dla niej czytelne. Pisarz sprowadził bowiem na opisywane wesele cały zastęp postaci znanych z historii Polski oraz dla niej ważnych. Będzie to zatem między innymi Wernyhora, Zawisza Czarny, Stańczyk, Jakub Szela czy hetman Branicki. Postaci z łatwością mogą rozpoznać pojawiające się widma i powiązać je z konkretnymi wydarzeniami historycznymi. W ten sposób odczytują także przekaz, jaki duchy pragną im przekazać.
Rolą tych symbolicznych widm jest przekazanie zbiorowości konkretnych informacji. Pojawiają się one bowiem w trudnej sytuacji, gdy Polska wciąż jest pod zaborami, a społeczeństwo nie jest w stanie zmobilizować się do przeprowadzenia kolejnego powstania narodowego. Postaci z przeszłości kraju wskazują swoją obecnością na konkretne wady społeczeństwa i konieczność poradzenia sobie z nimi, jeśli kraj ma kiedyś jeszcze odzyskać swoją wolność. Wyspiański wykorzystał takie symbole, by były one jasne i czytelne nie tylko dla bohaterów jego dzieła, ale także dla jego odbiorcy. Symbole te pełnią zatem ważną rolę, uprzytamniają społeczeństwo jego wady i mobilizują je do działania.
Równie ważne w życiu zbiorowości są symbole w „Panu Tadeuszu”. W tym dziele Adam Mickiewicz chciał upamiętnić znikającą już Polskę szlachecką oraz przypomnieć o jej świetności w trudnym okresie zaborów. Pisał to dzieło także dla emigrantów, dlatego też posłużył się istotnymi symbolami narodowymi, na których można było budować poczucie wspólnoty. Były to zatem takie symbole jak polonez, polowanie, grzybobranie czy wiele innych elementów, które wywodziły się z dawnej kultury szlacheckiej. Z łatwością rozpoznawała je każda osoba, jaka wychowała się w danym kręgu kulturowym. Stanowiły one część dawnej Polski oraz element tożsamości narodowej konkretnej grupy społecznej.
Wykorzystując je, Mickiewicz wysyłał swoim czytelnik sygnał i pokazywał, że należą razem do tej samej grupy. Przypominał też dzięki nim czasy dawnej świetności kraju, który przestał oficjalnie istnieć na mapach Europy. Symbole zatem stały się dla narodu sposobem, by chociaż na chwilę powrócić do czasu, gdy jego kraj istniał, szczycił się własną kulturą i tradycją.
Symbole w „Tangu” Mrożka porządkują społeczeństwo, przypisują daną rolę, jaką osoba w nim odgrywa i stanowią czytelny komunikat dla innych. Dlatego też główny bohater, Artur, nakłania bliskich, by na przykład ubierali się stosownie do wieku i okoliczności. W ten sposób wysyłali innym łatwą do rozpoznania informację, a strój stawał się symbolem konkretnych okoliczności. Bez tego rzeczywistość zamieniała się w chaos.
Przywołane symbole w noweli „Gloria victis” Elizy Orzeszkowej odnoszą się bezpośrednio do wydarzenia, jakim było powstanie styczniowe, zmieniające rzeczywistość całej społeczności. Po pewnym czasie pamięć o bohaterach zanikła, a ich czyny poddano krytyce, zatem Orzeszkowa swoim tekstem próbowała przywrócić dawną pamięć i cześć osobom, które uznawała ona za bohaterów. Użyła do tego znanej symboliki mogiły powstańczej, kojarzącej się całej społeczności z konkretnymi wydarzeniami. W ten sposób próbowała zmienić narrację, jaka pojawiała się w tej kwestii wraz z upływem wielu lat od wybuchu powstania.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.