„Mendel Gdański” to nowela autorstwa Marii Konopnickiej. Autorka poruszyła w niej tematykę antysemityzmu oraz pogromów, opowiadając historię rodziny Gdańskich, do której należy starszy Żyd Mendel i jego dziesięcioletni wnuk Jakub. Padają oni ofiarą prześladowania ze strony dobrze znanych im sąsiadów.
Akcja noweli „Mendel Gdański” rozgrywa się w Warszawie. Nazwa tego miasta nie pada jednak bezpośrednio w samym tekście - w jednym z dialogów wymieniony jest jedynie Ujazdów - jedna z dzielnic Warszawy („To się pan dobrodziej myli. Pan dobrodziej zna ten słup na Ujazdów? Nu pan dobrodziei się śmieje”). Mendel mieszka ze swoim wnukiem w izbie kamienicy i prowadzi tam też zakład introligatorski. Autorka zdradza także informację, że Mendel na świat przyszedł w kamienicy na Starym Mieście, która była położona blisko apteki („Że ja się Mendel nazywam, to przez to, co nas było dzieci czternaście, a ja się piętnasty urodził, tu, na Stare Miasto, w te wąskie uliczke, zara za te żółte kamienice, gdzie apteka”).
Bezpośrednia akcja utworu rozgrywa się w ciągu zaledwie dwóch dni, od pierwszych problemów Jakuba z powodu prześladowania, aż do nadejścia pogromu pod drzwi Gdańskich. Jednak Mendel wspomina także historię swojego życia rozgrywającą się na przestrzeni kilkudziesięciu lat, kiedy to on sam przyszedł na świat, a potem też jego dzieci, a żona i córka zmarły. Informuje też, że jego zakład introligatorski działa w Warszawie już od dwudziestu siedmiu lat, on sam dobiega już siedemdziesiątki.
W ten sposób autorka ukazuje znacznie szerszą perspektywę świata przedstawionego, osadzając go w szczegółowym kontekście. Wszystko to z kolei dzieje się w drugiej połowie dziewiętnastego wieku. Główny bohater wspomina także okres wybuchu powstania styczniowego oraz represje, jakie spadły na naród po przegranej Polaków. W ten sposób Konopnicka kreśli tło historyczne, ułatwiające zrozumienie opisywanych przez nią w noweli zjawisk oraz zachowanie społeczeństwa.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.