Bohaterem łączącym wszystkie części Dziadów Adama Mickiewicza jest Gustaw. W każdej z trzech odsłon dramatu występuje jednak jako nieco inna postać. Widzimy go jako nieme widmo podążające za pasterką oraz bajronicznego buntownika-patriotę. W części noszącej numer czwarty zjawia się na plebanii grekokatolickiego duchownego jako duch nieszczęśliwego kochanka-samobójcy. Tym samym z punktu widzenia psychologii postaci możemy określić go jako bohatera werterycznego. Konkretne detale swojej osobowości Gustaw odkrywa w kolejnych godzinach dramatu.
Spis treści
W czasie pierwszej godziny rozmowy z Księdzem bohater występuje pod mianem Pustelnika. Ubrany w łachmany, zdaje się bardziej szaleńcem niż istotą nadprzyrodzoną. Już tutaj możemy zobaczyć pewne podobieństwa do dzieła Goethego, gdzie oszalałego z miłości Werter widzi jako bratnią duszę. Gustaw jest bowiem szaleńczy w swojej namiętności, porywczy i kompletnie niezrozumiały dla innych. Uczucia są dla niego najważniejszym wyznacznikiem działania Wykazuje przy tym nieracjonalny idealizm, efekt wychowania w duchu literatury preromantycznej. Postrzega więc wszystko przez pryzmat wyidealizowanego wyobrażenia. Dotyczy to przede wszystkim miłości i kobiet.
Kiedy wreszcie bohater ujawnia się jako dawny uczeń i przyjaciel Księdza, objawia przed nim całą swoją rozpacz. Związana jest ona z wyżej nakreślonym podejściem idealistycznym i uczuciowym, ale również jego przeszłością. Kiedy kochanka wybiera innego, zapewne lepiej usytuowanego mężczyznę, Gustaw nie może tego przeżyć. Popełnia samobójstwo z rozpaczy, po raz kolejny naśladując bohatera Goethego.
W swoich słowach do Księdza Gustaw wyraża z kolei rozczarowanie światem, gdzie kobiety wybierają majątek ponad miłość, a ludzie zdolni są szabrować ruiny domu jego matki. Ten utalentowany, emocjonalny idealista nie potrafi pogodzić się z prozą życia, czego efektem jest rozpacz i akt samozniszczenia.
Ostatnia część rozmowy między Księdzem i Gustawem ujawnia jego podejście do ducha i rozumu. Niczym rasowy romantyk dopatruje się on głębszego sensu istnienia, mistycznego ducha, który napędza świat. Tym samym wierzy on w jego prym nad rozumem, reprezentowanym przez Księdza. Gustaw to mistyk, a zarazem człowiek religijny. Przenika on więc materialną naturę i prawa tego świata, poszukując głębszego znaczenia.
Analizując wszystkie trzy godziny dramatu, możemy pokrótce scharakteryzować Gustawa jako bohatera werterycznego. Jest on bowiem emocjonalnym, prawie szalonym idealistą o naiwnym podejściu do kobiet i miłości. Zarazem jednak cierpi na rozczarowanie światem, jego materialną codziennością. Niezrozumiany, wierzy w prym ducha nad rozumem i poszukuje prawd transcendentnych. Tym samym oddaje wiele z cech najsłynniejszego bohatera Goethego. Warto jednak pamiętać, że ta postawa zmieni się w trzeciej części dramatu. Wraz ze zmianą imienia na Konrad, bohater z werterycznego kochanka przeistoczy się w bajronicznego buntownika-patriotę.
Aktualizacja: 2023-08-04 17:51:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.