Konflikt między jednostką a światem jest praktycznie odwieczny. Stojąc po stronie indywiduum, każdy z nas musi zadać sobie pytanie o sposób na życie zgodnie ze sobą w takim układzie. Najlepszym sposobem wydaje się kierowanie własnym sercem — światem wewnętrznych odczuć. Warto przeanalizować taką formę rozwiązania tego dylematu, posiłkując się przykładami z literatury. W poniższej pracy za takowe będą służyć postaci tytułowy bohater „Giaura” Byrona oraz Andrzej Kmicic z „Potopu” Henryka Sienkiewicza.
Giaur reprezentuje bohatera romantycznego w archetypie byronicznym. Postać taką określić możemy jako wiecznego wagabundę, emocjonalnego człowieka skonfliktowanego ze światem, zbuntowanego wobec porządku społecznego. Bohater taki kieruje się wyłącznie własnymi przekonaniami, co czyni go idealnym przykładem w poniższej pracy.
Słowo „giaur” oznacza dla Turków „niewiernego”, kogoś obcego. W istocie bohater Byrona to człowiek spoza kręgu kultury muzułmańskiej, nieznany nawet z imienia Wenecjanin. Wdaje się on w płomienny romans z gruzińską niewolnicą Leilą. Basza Hassa, mąż dziewczyny, topi ją za to w morzu. Postępuje przy tym zgodnie ze zwyczajem muzułmańskim. Giaur mści się za śmierć kochanki, mordując Turka w zasadzce. Ukrywa się potem pośród greckich mnichów. Nie szuka jednak przebaczenia u Boga, a pragnie uciec od męczącego go świata.
Tutaj właśnie pojawia się istotny dla nas motyw. Giaur postąpił, jak dyktowało mu serce. Nie chce teraz pogodzić się ze Stwórcą, ponieważ oznaczałoby to zaprzeczenie swoim czynom i życie niezgodnie z samym sobą. Dla Giaura wewnętrzne przekonania są jedynym wyznacznikiem postępowania, ważniejszym nawet niż nakazy moralne. Dosłownie robi on to, co wymaga od niego namiętność. Chociaż cierpi, umiera jednak w zgodzie ze swoimi przekonaniami. Warto jednak zauważyć, że stawianie swoich porywów serca ponad wszystko inne nie musi prowadzić do szczęścia.
W polskiej literaturze istnieje jednak postać, która stanowi zupełnie inne spojrzenie na wyżej rozpatrywany problem. Jest to raczej jasna Andrzej Kmicic, bohater „Potopu” Henryka Sienkiewicza. Pan Andrzej to osoba niezwykle popędliwa, a przy tym skłonna do mściwości. Początkowo reprezentuje sobą wszystkie cechy typowego warchoła, człowieka będącego samemu sobie panem. Ma on jednak przy tym pewne szlachetne cechy, takie jak duma i dotrzymywanie danego słowa. Widać więc, że ma ogromnie wiele wspólnego z Giaurem.
Chorąży orszański również żyje w zgodzie z sobą, słuchając jedynie serca. To jednak prowadzi go ostatecznie ku zmianie, a przez to uznaniu nadrzędnego znaczenia dobra wspólnoty nad własne. Miłość do Oleńki Billewiczówny każe mu zmienić swoje postępowanie, odnaleźć drogę ku odkupieniu i poprawie. Robi to więc zarazem wbrew sobie i wedle swojej woli. Dla niego podszepty serca są mocą budującą, rozwijającą. Jest tak dlatego, ponieważ uczucia podpowiadają mu dobro ukochanej osoby, przez co otwierają na dobro samo w sobie. Paradoksalnie więc słuchanie własnego serca pozwala mu się zmienić i nadal pozostać w zgodzie ze sobą samym.
Jak więc widzimy, życie w zgodzie z sobą samym oznacza słuchanie własnego serca. Nie zawsze prowadzi to jednak do szczęścia, ponieważ świat wewnętrzny człowieka to bardzo niebezpieczne miejsce. Możemy więc tak jak Giaur, postawić się w charakterze jedynego źródła powodu do działania i dosłownie oddać samowoli. Z pewnością postępujemy wtedy wedle siebie samych, zarazem jednak odrzucamy kolektywnie rozumiany świat — żyjemy bowiem tylko wedle siebie. Drogą ku temu jest weryfikacja własnych przeżyć poprzez głęboką refleksję, obranie za własną idei wyższej. Dla Kmicica drogą do poznania takiej była miłość. Serce jest więc doskonałym przewodnikiem, jednak aby być zgodnym ze sobą potrzebujemy jeszcze czegoś, co przekracza nas samych - idei dla której z chęcią nagniemy uczucia do wyższego celu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.