Czy warto przeczytać w pustyni i w puszczy?

Autorką opracowania jest: Adrianna Strużyńska.

Powieść Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy na stałe wpisała się do kanonu polskiej literatury. Chociaż od jej pierwszego wydania minęło ponad sto lat, wciąż sięgają po nią kolejne pokolenia czytelników. Nikogo nie powinno to dziwić, ponieważ można znaleźć minimum kilka powodów, dlaczego warto sięgnąć po W pustyni i w puszczy

Na pierwszy plan oczywiście wybijają się opisy afrykańskiej natury. Nie każdy z czytelników miał okazję zobaczyć Afrykę na własne oczy, dlatego powieść jest jeszcze bardziej interesująca. Sienkiewicz opisał liczne gatunki roślin i zwierząt oraz mieszkańców Afryki, których wygląd i obyczaje znacznie różniły się w zależności od regionu Afryki. Czytelnik poznaje zarówno piękne, jak i groźne oblicza kontynentu. Dzieci napotykają na swojej drodze stada zwierząt, wodospady, krystalicznie czyste źródła i bujną roślinność afrykańskiej puszczy, ale też groźne drapieżniki, burze piaskowe i szerzące się choroby. Dzięki temu opis jest żywy i wiarygodny, ponieważ wszystko ma zalety i wady, nie istnieje idealny kraj, kontynent ani kultura. 

Kolejnym powodem, dlaczego warto sięgnąć po powieść Sienkiewicza, jest bogate tło historyczne. Wydarzenia opisane we W pustyni i w puszczy rozgrywają się w czasie powstania Mahdiego. Walki były motywowane odejściem Egiptu od wiary muzułmańskiej oraz zależnością rządu od władz angielskich. Zwolennicy Mahdiego podbijali kolejne miasta, a w końcu zdobyli również bronione przez generała Gordona Chartum. Staś i Nel odwiedzali miasta opanowane przez derwiszów, na własne oczy widzieli panujące tam głód i choroby. Mieli również okazję stanąć przed obliczem Mahdiego, z pozoru człowieka łagodnego i uśmiechniętego, ale w rzeczywistości bezwzględnego, dla każdego, kto nie chciał przyjąć islamu. W powieści pojawia się również problematyka kolonializmu – trudno nie odnieść wrażenia, że Sienkiewicz chciał wyrazić własne poglądy na ten temat. Chociaż obecnie powszechna opinia na temat kolonializmu nie jest tak pozytywna, jak w XIX wieku, warto bliżej przyjrzeć się kontrastom między kulturą afrykańską a europejską oraz walce o dominację między ludźmi o całkowicie innym światopoglądzie.

Powieść zasługuje na uwagę również dzięki motywom patriotycznym. Miało to oczywiście jeszcze większe znaczenie, kiedy dzieło się ukazało – dla Polaków żyjących pod zaborami, kwestia miłości do ojczyzny była niezwykle ważna, ponieważ tylko dzięki patriotyzmowi polska tożsamość narodowa przetrwała niewolę. Staś Tarkowski nie jest pozbawiony wad, ale nie da się zaprzeczyć, że był dobrze wychowanym młodzieńcem. Chociaż od urodzenia mieszkał w Port-Saidzie, ojciec nauczył go miłości do ojczyzny. Staś doskonale mówił po polsku, a ojciec, który walczył w powstaniu, był dla niego wzorem oddania i odwagi. Wykazał się nimi przede wszystkim przed obliczem Mahdiego, ponieważ nie zgodził się na przyjęcie islamu. Wartości chrześcijańskie były dla niego ważniejsze od bezpieczeństwa i przychylności okrutnego proroka. Chociaż młody Tarkowski nie wychował się w Polsce, nazwał stary baobab, który służył dzieciom za schronienie, nazwą polskiego miasta – Kraków. Kolejnym przejawem patriotyzmu był napis, który Staś wyrył na skale: „Jeszcze Polska…”. W ten sposób chciał zostawić po sobie ślad, ale ku zdziwieniu swoich towarzyszy nie wybrał swojego imienia i nazwiska, ale początek hymnu narodowego.

Popularność powieści W pustyni i w puszczy zdecydowanie nie jest przypadkowa. Warto sięgnąć po ten utwór, żeby dowiedzieć się więcej o Afryce oraz wyrobić sobie własną opinię na temat dzieła Sienkiewicza.


Przeczytaj także: Staś i Nel - charakterystyka porównawcza

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.