Przemierzanie rozlegÅ‚ych przestrzeni wiąże siÄ™ z poznaniem. To nieunikniony tandem, wynikajÄ…cy z natury samej podróży. Każdy krok to nowe doÅ›wiadczenie, miejsca nigdy niewidziane i zwiÄ…zane z nimi doznania. IstotÄ™ podróży w wymiarze rzeczywistym musimy jednak zawsze wiÄ…zać z poznaniem wewnÄ™trznym. CzÅ‚owiek podczas wÄ™drówki niejako wystawia siebie na próbÄ™, pozwala mu to wiÄ™c lepiej zrozumieć wÅ‚asnÄ… naturÄ™. Prawda ta byÅ‚a oczywista od wieków, dlatego też mamy wiele dowodów na jej sÅ‚uszność. Szczególnie mocno akcentuje jÄ… literatura, dla której motyw podróży zawsze stanowiÅ‚ szerokÄ… pÅ‚aszczyznÄ™ twórczÄ…. Dlatego oczywiste jest wykorzystanie dzieÅ‚ literackich do szerszego omówienia wyżej podjÄ™tego problemu. Najlepiej bÄ™dzie też wybrać teksty ważne dla kultury narodowej, ponieważ operujÄ… na znanym nam kodzie skojarzeÅ„. W poniżej pracy wykorzystane bÄ™dÄ… wiÄ™c „Kordian” Juliusza SÅ‚owackiego oraz Biblia, dokÅ‚adnie zaÅ› fragmenty KsiÄ™gi WyjÅ›cia.
Kordian jako postać niewÄ…tpliwie może zostać zaliczony do bohaterów dynamicznych. SpeÅ‚nia bowiem podstawowe zaÅ‚ożenie takiej kreacji, czyli zmianÄ™ pod wpÅ‚ywem wydarzeÅ„ fabuÅ‚y dzieÅ‚a. Poznajemy go jako zakochanego w starszej od siebie dziewczynie mÅ‚odzieÅ„ca, ewidentnie cierpiÄ…cego na „chorobÄ™ wieku”. Jest wiÄ™c uderzajÄ…co podobny do Wertera — niechÄ™tny życiu, patetyczny i nieszczęśliwie kochajÄ…cy. Odróżnia go jedynie myÅ›l zaszczepiona w trakcie rozmowy ze starym sÅ‚ugÄ… Grzegorzem. Jest niÄ… poszukiwanie idei, której warto by poÅ›wiÄ™cić życie. Kiedy chÅ‚opak ostatecznie doznaje zawodu miÅ‚osnego, a jego werterowskie samobójstwo nie dochodzi do skutku, wyrusza na poszukiwanie sensu swojego istnienia.
Zastosowany przez SÅ‚owackiego motyw podróży gÅ‚ównego bohatera zwiÄ…zany jest również z motywem oÅ›wiecenia. Kordian nie tylko wÄ™druje po kontynencie, poznajÄ…c ich mieszkaÅ„ców. Styka siÄ™ również z najwiÄ™kszymi prÄ…dami myÅ›lowymi epoki. Zmuszony jest też wyrobić sobie zdanie o każdym z nich. Obrazuje to wÄ™drówkÄ™ realnÄ… jako sposobność nabywania doÅ›wiadczeÅ„. Gdyby Kordian nie rozpoczÄ…Å‚ podróży, nigdy nie miaÅ‚by sposobu na przeżycie tych przygód, a przez nie zdobycia nowej wiedzy. Przez tÄ™ wiedzÄ™ jednak bohater testuje zarazem samego siebie, zmienia siÄ™, zdobywa mÄ…drość. OÅ›wiecenie jest wÄ™drówkÄ… wewnÄ™trznÄ…, której kolejne kroki odmierza siÄ™ zmianami dokonanymi pod wpÅ‚ywem kontaktu z nowymi doznaniami.
Wyraz tego wzrastania i ostatecznego zrozumienia przekraczajÄ…cego poznanie rozumowe, SÅ‚owacki daje podczas monologu na górze Mont Blanc. Tam wÅ‚aÅ›nie Kordian dorasta, zostaje też niejako „wyniesiony” ponad innych ludzi. Jednak nie dokonaÅ‚by tego i nigdy nie zrozumiaÅ‚ idei winkelriedyzmu bez wczeÅ›niejszego tuÅ‚ania siÄ™ po kontynencie. Tutaj powinniÅ›my też pochylić siÄ™ nad jeszcze jednym aspektem. Mianowicie wieszcz narodowy ukazuje nam przemianÄ™ bohatera z mÅ‚odego i niezwykle wrażliwego chÅ‚opca w dojrzaÅ‚ego, oÅ›wieconego patriotÄ™. Kordian w Spisku Koronacyjnym jest mÅ‚odym mężczyznÄ…. WÄ™drówka ma wiÄ™c również ukryte znaczenie, jako symbol dorastania.
JednÄ… z najważniejszych wÄ™drówek dla cywilizacji Å‚aciÅ„skiej jest ta opisana w KsiÄ™dze WyjÅ›cia. Wyprowadzenie przez Mojżesza Izraelitów z Egiptu na pustyniÄ™ obrazuje trudny proces ksztaÅ‚towania siÄ™ Narodu Wybranego. MaÅ‚o kto rozumie bowiem, dlaczego tuÅ‚aczka po pustkowiach caÅ‚ego narodu trwaÅ‚a aż czterdzieÅ›ci lat. WytÅ‚umaczenie pada z ust samego proroka, który otrzymaÅ‚ je od Boga. Otóż Izraelici zbyt dÅ‚ugo żyli poÅ›ród Egipcjan i naturalnie przejÄ™li wiele z cywilizacji bardziej rozwiniÄ™tego ludu. TyczyÅ‚o siÄ™ to miÄ™dzy innymi rozumienie pojęć religijnych, jak też samego kultu. Zgrzeszyli wiÄ™c baÅ‚wochwalstwem, mimo poznania natury Jedynego Boga. Dlatego wyprowadzone z Egiptu pokolenie musiaÅ‚o naturalnie odejść, a do Ziemi Obiecanej mogÅ‚o wejść dopiero kolejne — wychowane już w przymierzu z Bogiem. WÄ™drówka jest wiÄ™c wymianÄ… pokoleÅ„, ale też drogÄ… duchowÄ… caÅ‚ego narodu. Dorasta on do tajemnicy Zbawienia, potrzebuje do tego jednak czasu i doÅ›wiadczeÅ„. Droga przez pustyniÄ™ to też wyzwanie, sprawdzian. Możemy je rozumieć jako doÅ›wiadczenie trudu. Jeżeli zaÅ› zmniejszymy skalÄ™ i zaczniemy postrzegać tÄ™ opowieść pod kÄ…tem mÄ…droÅ›ci skierowanej do wierzÄ…cego czÅ‚owieka, bez problemu odnajdziemy tu analogiÄ™ z życiem. Tak jak Izraelici, czÅ‚owiek musi codziennie zmagać siÄ™ z prozaicznymi trudnoÅ›ciami egzystencji, zmieniajÄ…c siÄ™ wewnÄ™trznie i zewnÄ™trznie. Ostatecznie jednak czeka na niego Ziemia Obiecana — odpoczynek i radość zbawionych.
Podróż przynosi czÅ‚owiekowi poznanie. DziÄ™ki poruszaniu siÄ™ w czasie i przestrzeni możemy stykać siÄ™ z nowymi bodźcami, zyskiwać wiedzÄ… o odlegÅ‚ych krainach i ich mieszkaÅ„cach. Takie zachowanie leży wrÄ™cz w naszej naturze, wszak zawsze pociÄ…ga nas leżąca za horyzontem niewiadoma. Jednak, idÄ…c za mÄ…droÅ›ciÄ… Buddy, można powiedzieć o czÅ‚owieku, iż jest sumÄ… wÅ‚asnych doÅ›wiadczeÅ„. To oznacza, że podróż ma też znaczenie wewnÄ™trzne. Każde nowe doÅ›wiadczenie zmienia nas, wymusza konfrontacjÄ™ i sprawdzian wÅ‚asnej natury. Niczym Kordian podczas swojej tuÅ‚aczki po Europie, albo Izraelici, idÄ…c przez pustyniÄ™, poznajemy lepiej siebie samych. Zarazem podróż jest wiÄ™c przemieszczaniem fizycznym i duchowym istoty ludzkiej. Tym samym staje siÄ™ jasne, dlaczego zostaÅ‚a wybrana za symbol dorastania. Jest ono bowiem połączeniem upÅ‚ywu czasu, w którym zmieniamy siÄ™ od tych dwóch strony, ciÄ…gle pod wpÅ‚ywem nowych bodźców. Od takiego rozumienie podróży blisko już jest do ujÄ™cia w jej jako przenoÅ›ni caÅ‚ego życia, co zresztÄ… robiono już od tysiÄ™cy lat. ZaskakujÄ…cym może być fakt, ile znaczeÅ„ kryje siÄ™ za tym jednym obrazem. Na psikus rozumu bÄ™dzie zaÅ› zakrawać, kiedy uÅ›wiadomimy sobie odbytÄ… wzdÅ‚uż tego tekstu wÄ™drówkÄ™. Nawet teraz, czytajÄ…c spokojnie wypisane tutaj sÅ‚owa, odbywamy podróż. Tym samym zmieniamy siÄ™ bezpowrotnie. Oby tylko w dobrym kierunku.
Ostatnia aktualizacja: 2023-03-17 11:40:27
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują poezja.org. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.