Cierpienia młodego Wertera to powieść epistolarna pióra Johanna Wolfganga von Goethego. Słowo „epistula” pochodzi z łaciny i oznacza list. Dzieło wielkiego niemieckiego preromantyka jest więc dosłownie powieścią napisaną w formie listów. Dzięki takiej formie czytelnik jest w stanie zgłębić prywatny świat uczuć głównego bohatera i zmiany w jego psychice na przestrzeni czasu.
Spis treści
Powieść epistolarna to forma konstrukcji dzieła literackiego, w którym przybiera ono formę listów, wymienianych ze sobą przez bohaterów. Kształt świata przedstawionego poznajemy z relacji piszących korespondencję. Tym samym narrator nie jest wszechwiedzący, przy tym reprezentuje postawę subiektywną. Powieść epistolarna była niezwykle popularna w okresie preromantycznym. Dopiero wprowadzenie w XIX wieku wszechwiedzącego narratora spowodowało znaczący spadek jej występowania. Obecnie jest rzadko stosowaną formą dzieła literackiego.
Oprócz „Cierpień młodego Wertera” na uwagę zasługują takie powieści w formie listów, jak: „Listy perskie” Monteskiusza (1721), „Nowa Heloiza” Rousseau (1761) czy „Niebezpieczne związki” Pierre Choderlos de Laclosa (1782). Co ciekawe, dzieło Rousseau jest ściśle powiązane z powieścią Goethego. Niemiec był pod wrażeniem filozofa, co przełożyło się na nadanie uczuciom Wertera do Lotty cech Saint-Preuxa - nieszczęśliwie zakochanego w swojej szlachetnie urodzonej uczennicy nauczyciela z kart Nowej Heloizy.
Powieść przybiera formę listów, które główny bohater, Werter, pisze do swojego przyjaciela Wilhelma. Jest to nie tylko zabieg literacki, ale także sposób na przedstawienie emocji i myśli bohatera w sposób bezpośredni i niezwykle osobisty. Dzięki temu czytelnik może niemalże "podsłuchiwać" jego wyznania, co wzmacnia intymność relacji z postacią. Listy te stanowią główną oś narracji, choć wśród nich pojawiają się także trzy adresowane do Lotty i jeden do Alberta, co wprowadza różnorodność perspektyw. Uzupełnieniem tej formy jest urywek pamiętnika Wertera, który pozwala nam lepiej zrozumieć bohatera i jego wewnętrzne rozterki. W ten sposób Goethe tworzy wyjątkowy, wielowarstwowy sposób narracji, który angażuje czytelnika emocjonalnie i intelektualnie.
Po samobójstwie Wertera narracja przechodzi z formy epistolarnej na klasyczną relację narratora trzecioosobowego. Autor wciela się w rolę świadka wydarzeń, co nadaje powieści autentyczności, jakby była dokumentem życia rzeczywistej osoby. Goethe, pozostając w cieniu, ukrywa swoją tożsamość pod postacią fikcyjnego wydawcy listów. Czytelnik ma wrażenie, że obcuje z prawdziwymi wydarzeniami, co wzmacnia siłę emocjonalnego oddziaływania tej tragicznej historii. Taka zmiana formy narracji po śmierci Wertera uwypukla dramatyzm wydarzeń i podkreśla ich ostateczność.
Forma epistolarna w naturalny sposób narzuca chronologię wydarzeń. Każdy list Wertera jest opatrzony dokładną datą, co pozwala na śledzenie przebiegu akcji dzień po dniu, miesiąc po miesiącu. Dzięki temu czytelnik nie tylko poznaje rozwój fabuły, ale również ma poczucie rzeczywistego upływu czasu. Widzimy, jak zmieniają się nastroje i uczucia Wertera, co pozwala nam zrozumieć, jak powoli, ale nieubłaganie, bohater zmierza ku tragicznemu końcowi. Ta struktura wzmacnia także wrażenie autentyczności. Historia nie jest opowiadana z perspektywy narratora wszechwiedzącego, lecz przybiera formę osobistych wyznań, które brzmią jak relacja z prawdziwego życia. To sprawia, że los Wertera staje się bliski czytelnikowi, a jego cierpienia bardziej przejmujące.
Goethe wzbogacił swoją powieść o elementy różnych gatunków literackich, nadając jej charakter synkretyczny. Obok listów znajdziemy tu fragmenty epickie, w których Werter opisuje otaczający go świat, przyrodę czy wydarzenia dnia codziennego. W tekstach listów pojawia się również poezja, którą bohater cytuje. Dialogi między postaciami, wplecione w listy, wprowadzają element dramatyczny, ożywiając narrację i nadając jej większą dynamikę. Dzięki temu powieść staje się wielowymiarowa, a emocjonalność Wertera nabiera różnorodnych form wyrazu. Synkretyzm gatunkowy podkreśla bogactwo literackie utworu, a jednocześnie czyni go bardziej angażującym dla czytelnika.
Zawarcie fabuły powieści w formie listów daje możliwość zbliżenia się do bohatera na niespotykanym poziomie. Wiadomości takie są bardzo osobiste, Werter dokonuje w nich wręcz emocjonalnego ekshibicjonizmu. Bohater na łamach listów opisuje wszelkie swoje porywy emocjonalne, przemyślenia i przeżycia wewnętrzne. Poznajemy go więc od strony, którą sam nam przedstawia, jakiej inaczej nie moglibyśmy poznać. To przejaw indywidualizmu - ważnej dla romantyków cechy. Werter przekazuje nam co myśli o opisywanych wydarzeniach, jakie budzą w nim uczucia. Obraz ten jest więc jego własnym postrzeganiem świata.
Jako narrator Werter jest więc subiektywny, a przedstawiona rzeczywistość przefiltrowana przez pryzmat jego osoby. Sprzyja temu brak zwrotnych odpowiedzi Wilhelma, których zresztą Werter zdaje się nie oczekiwać. Jego korespondencja ma wymiar egoistyczny, nie obchodzi go inne spojrzenie czy dyskusja. Goethe poprzez te jednostronne listy wyraził więc najpełniej jak mógł wnętrze duszy bohatera.
Aktualizacja: 2024-12-06 17:14:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.