Dobra komedia zawsze jest w modzie. Z humorem jest jednak taki problem, że czasami potrafi się źle zestarzeć. Po kilku pokoleniach możemy nie rozumieć, co tak śmieszyło przodków, ze względu na nawiązania do ich codzienności. Istnieje jednak rodzaj komizmu, który jest ponadczasowy. Taki będzie śmieszył mimo upływu lat, bawiąc współczesnego widza. Do takich wiekopomnych dzieł komediowych należy między innymi Zemsta Aleksandra hrabiego Fredry. Świadczy o tym kilka argumentów, przytoczonych i omówionych dokładniej w poniższym tekście.
Najważniejszym argumentem za zrozumieniem komizmu Zemsty przez współczesnego czytelnika jest oparcie go o przywary narodowe. Nie bez powodu Cześnik i Rejent to typowi sarmaci. Obaj noszą cechy warchołów, pieniaczy i sobiepanków. Niemniej możemy również zauważyć ich mściwość, a w wypadku Rejenta płytko rozumianą dewocje. Wszystkie wymienione cechy to typowe przywary Polaków, które poprzez wieki wypominali nam kolejni artyści. Pogmatwana sytuacja miłosna Wacława, Podstoliny i Klary również miałaby wiele odpowiedników w dzisiejszych czasach - ludzkie słabostki nigdy się bowiem nie zmieniają. Fredro doskonale gra tymi ponadczasowymi elementami natury Polaków, tworząc na ich podstawie komiczne sytuacje, postacie i dialogi. Wywołują one nasz śmiech w XXI wieku, ponieważ dostrzegamy w nich dalekie echo swoich własnych słabostek.
Nawiązując do wcześniej wymienionej sytuacji między Wacławem, Klarą i Podstoliną można również odnaleźć w Zemście ponadczasowe sytuacje. Wątek miłości dwojga młodych ludzi, rozdzielanych konfliktem starszych pokoleń nie zestarzał się przecież ani trochę. W innym wypadku nie mielibyśmy tak dużo dowcipów o konfliktach między rodzinami młodych małżeństw. Kłótnia Rejenta i Cześnika to też dziwnie znajomy motyw, przebrany tylko w szlacheckie szaty. Wiele filmów wykorzystuje go z powodzeniem do dzisiaj. Tytułowa zemsta to też ponadczasowy motyw literacki, który doskonale rozumiemy. Wszystko polega tutaj na doborze elementów fabuły, które nigdy się nie starzeją i były obecne kulturze jeszcze przed samym Fredrą. Jak widać, są również po nim.
Ostatnim argumentem jest sama Zemsta. Jako dzieło stanowi przykład niezwykłego kunsztu Fredry. Doskonale opanował on balans między wszystkimi rodzajami komizmu, tworząc dzieło zwyczajnie ponadczasowe. Odpowiednio dobrane elementy tworzą tutaj całość które nie męczą, a bawią. Dlatego właśnie jesteśmy w stanie zrozumieć Zemstę prawie dwieście lat po jej pierwszym wystawieniu. Jeżeli bowiem coś jest naprawdę dobre, to ma ponadczasowy charakter. Zemsta jest arcydziełem, dlatego śmieszy kolejne pokolenia Polaków.
Aleksander Fredro sukces swojej Zemsty zawdzięcza przede wszystkim doskonałemu poczuciu komizmu sytuacyjnego i postaci. Tworząc na gruncie polskiego sarmatyzmu, świetnie wyśmiał nasze przywary narodowe. Są one zaś ponadczasowe, podobnie jak poczucie humoru Fredry. Prócz wyżej wymienionych argumentów może o tym świadczyć duża popularność adaptacji filmowej w reżyserii Andrzeja Wajdy. Samo dzieło z pewnością przeszłoby najwyższy test aktualności, gdyby ktoś pokusił się o wystawienie go we współczesnej odsłonie. Papkin w garniturze byłby równie śmieszny, co w pantalonach.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.