Zemsta Aleksandra Fredry to jedna z najbardziej znanych komedii w historii polskiej literatury. To wiekopomne dzieło zapisało się wielkimi literami nie tylko e względu na karykaturę ponadczasowych przywar Polaków. Zemsta stoi przede wszystkim postaciami. Komizm postaci współgra tu idealnie z komizmem sytuacyjnym, tworząc zapadające w pamięć momenty i dialogi. Na pierwszy plan wysuwa się tutaj rzecz jasna Papkin, ulubieniec publiczności. W istocie jest on jednak tylko dodatkiem do dwóch głównych wątków komedii: konfliktu Cześnika z rejentem i miłości Wacława do Klary. Ten drugi staje się zarazem źródłem pikantnego komizmu sytuacyjnego, jak również szczęśliwego zakończenia dzieła hrabiego Fredry.
Spis treści
Zemsta posiada dwa główne wątki fabularne. Pierwszym jest odwieczny spór Cześnika Raptusiewicza z Rejentem Milczkiem. Drugi to pogmatwana sytuacja uczuciowa Klary Raptusiewiczówny i Wacława Milczka. Od razu na myśl przychodzi tutaj porównanie z Romeo i Julią, tylko w nieco bardziej przaśnym wydaniu. Rzecz jasna dzieło hrabiego Fredry jest komedią, tak więc zakończenie z góry będzie lepsze niż u Szekspira. Niemniej nadal jest to miłość trudna. Na jej przeszkodzie stoją bowiem nie tylko swary między dwoma zawziętymi sarmatami. Chodzi tu również o kilka innych wątków:
Sytuacja, jak widać, jest dosyć skomplikowana. Szczególnie iż obojgu młodym przyszło żyć w czasach bezgranicznej władzy rodzicielskiej. Oznacza to, iż nie mogą sprzeciwić się swoim opiekunom pod groźbą wydziedziczenia i hańby pośród ludzi. Wątek ten zresztą podejmowany jest przez utwór bardzo wcześniej. Sytuacja przybiera więc dramatyczny obrót, nie ma z niej bowiem racjonalnego wyjścia. Niemniej, rozwiązaniem okazuje się przewrotna natura Podstoliny i zaciekły spór między dwoma szlachcicami. Takim to sposobem miłość dwojga młodych ludzi, nieco pokrętnie, zostaje spleciona w jedno z niechęcią dwojga innych i przyczynia się do nastania zgody.
Jeżeli trzeba by scharakteryzować miłość Wacława i Klary, to jest to uczucie prawdziwe. Oboje młodych ludzi charakteryzuje się dojrzałością i rozsądkiem przekraczającymi ich wiek. Dlatego też swoją relację traktują poważnie i nie chcą z niej rezygnować przy pierwszym poważnym problemie. Daje im ona siły, by przezwyciężyć trudności, chociaż ich walka przybiera raczej charakter intrygi. Dbałość Klary o cześć niewieścią sugeruje, iż jest to związek dojrzały i przyszłościowy. Nie chce ona bowiem uchodzić wśród ludzi za uciekinierkę, nie w głowie jej romantyczne wizje. Wacław zaś, mając możliwość powrotu do mniej odpowiedzialnego zachowania z przeszłości, nie robi tego. Zależy mu więc na swojej miłości, chociaż sprawa wydaje się beznadziejna.
Wacław i Klara spotykają się przy murze rozgradzającym zamek na część Rejenta i Cześnika. Omawiają tam swą nieszczęśliwą sytuację. Wacław proponuje ucieczkę, na co Klara nie wyraża zgody. Nie chce budować swojego szczęścia na hańbie. Staży szlachcice zaś nie zgodzą się na ich związek. W oddali słychać kroki i szamotaninę. To ludzie Cześnika pod wodzą Papkina przepędzają murarzy naprawiających wyłom w murze.
Wacław, udając komisarza Rejenta, poddaje się w niewolę Papkinowi, aby zbliżyć się do Cześnika. Stara się go potem namówić do zgody ze swoim ojcem, na co ten reaguje bardzo gniewnie. Papkin chce go więc uwolnić, Wacław jednak postanawia pozostać u Raptusiewicza. Przekonuje sługę szlachcica pieniędzmi i przyznaje mu się do prawdziwej tożsamości. Opłacony oraz przekonany groźbą śmierci Papkin zgadza się na dochowanie tajemnicy.
Słysząca o planie Wacława Klara sprytnie obmyśla plan nakłonienia stryja do ich ślubu poprzez Podstolinę - kobietę z którą właśnie się zaręczył i która sprawuje pieczę nad majątkiem Klary. Nie wie jednak, że to dawna kochanka Wacława. W rozmowie z mężczyzną ta wyraża chęć odnowienia romansu, na co Wacław się nie zgadza. Klara jest przekonana o pomyślnym zakończeniu rozmowy.
Następnie Wacław stara się przekonać ojca do swojego ślubu Klarą i pojednania z Cześnikiem. Ten jednak jest nieugięty. Obmyślił już plan zemsty, chce odebrać wrogowi narzeczoną i połączyć ją ze swoim synem. Ten stara się bronić, władza ojcowska jest jednak nieugięta. W międzyczasie dochodzi do kultowej rozmowy między Klarą a zakochanym Papkinem. Ten wyraża swoje uczucia, dziewczyna stawia jednak "rycerzowi" warunki nie do spełnienia. Szczególnie zaś pochwycenie krokodyla wydaje się Papkinowi niemożliwe.
Sytuacja komplikuje się coraz bardziej. Okazuje się bowiem, że Podstolina chętnie zostanie żoną Wacława i zrywa zaręczyny z Cześnikiem. Gdy ten dowiaduje się o zaistniałej sytuacji, postanawia o zemście na Rejencie. Jego koncept wymaga schwytania Wacława, postanawia go więc zwabić swingowanym listem. Motyw dyktowania go Dyndalskiemu jest jedną z najlepszych scen komedii. List okazuje się jednak złym pomysłem, dlatego Cześnik wysyła służącą Rózię. Wacław przybywa do Klary i opowiada jej o sytuacji z Podstoliną oraz ojcem. W tym samym czasie do pokoju wdziera się gromada hajduków na czele z Raptusiewiczem. Nieoczekiwanie ten rozkazuje Wacławowi i Klarze wziąć ślub.
Gdy Rejent pojawia się na umówiony z Cześnikiem pojedynek, prawda o ślubie Klary i Wacława wychodzi na jaw. Młodym udaje się przebłagać Rejenta i spłacić Podstolinę, związaną podpisaną wcześniej intercyzą. Dwaj szlachcice postanawiają pogodzić się ze sobą. Takim sposobem tytułowa zemsta staje się zarzewiem zgody.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.